Zdobycie prawa jazdy wiąże się z koniecznością skompletowania kilku dokumentów. Jednym z nich może być zaświadczenie, które potwierdza przejście badania psychologicznego. Kiedy są wymagane, na czym polegają i jak wyglądają psychotesty dla kierowcy?
Prowadzenie samochodu to nie tylko przyjemność czy sposób na sprawne pokonywanie odległości. Jazda samochodem, zwłaszcza zawodowa, wiąże się z dużą odpowiedzialnością. Nie powinno więc dziwić, że od zawodowych szoferów (ale nie tylko…) wymaga się przejścia badania dla kierowców. Kwestię badań psychologicznych dla kierowców dokładnie opisuje Rozdział 13 ustawy o kierujących.
W Art. 82 wymieniono osoby podlegające badaniom w zakresie psychologii transportu. Ma ono na celu ustalenie istnienia lub braku przeciwwskazań psychologicznych do kierowania pojazdem. Psychotesty są bezwzględnie wymagane od osoby ubiegającej się o prawo jazdy kategorii C, C+E, C1, C1+E, D1, D1+E, D i D+E lub uprawnienia do kierowania tramwajem. Bez tego nie otrzyma się dokumentów uprawniających do prowadzenia pojazdu w ruchu drogowym. W przypadku kierowców zawodowych psychotesty na prawo jazdy wymagane są także podczas ubiegania się o przedłużenie wymienionych praw jazdy i uprawnień. Orzeczenie od psychologa muszą też uzyskać kandydaci na instruktora i instruktorzy nauki jazdy oraz kandydaci na egzaminatora i egzaminatorzy. Badanie jest też niezbędne w przypadku ubiegania się o status kierowcy pojazdów uprzywilejowanych lub przewożącego wartości pieniężne – bez względu na rodzaj pojazdu i kategorię prawa jazdy.
Posiadacze innych kategorii również mogą być zmuszeni do zdania psychotestów. Ma to miejsce w sytuacji, gdy dana osoba ubiega się o przywrócenie uprawnienia w zakresie prawa jazdy kategorii AM, A1, A2, A, B1, B, B+E i T, wobec której wydana została decyzja o cofnięciu uprawnienia po zebraniu ponad 24 punktów karnych. Psychotesty stają się niezbędne w przypadku, gdy kierujący motorowerem, pojazdem silnikowym lub tramwajem, jeżeli był sprawcą wypadku drogowego, w następstwie którego inna osoba poniosła śmierć lub doznała obrażeń.
Wizyta u psychologa transportu będzie też konieczna, jeżeli prowadziliśmy motorower, pojazd silnikowy lub tramwaj w stanie nietrzeźwości, w stanie po użyciu alkoholu lub środków odurzających. Kierowca może zostać skierowany na psychotesty także przez lekarza medycyny pracy czy mającego uprawnienia do badań lekarskich kierowców. Wystarczy, że podczas badań zostanie stwierdzona możliwość istnienia poważnych przeciwwskazań do kierowania pojazdem.
Psychotesty dla kierowców – na czym polegają badania?
Sprawna ruchowo i intelektualnie osoba nie powinna mieć problemów z pozytywnym zaliczeniem badania. Badania obejmują rozmowę, obserwację oraz różnego rodzaju testy – w tym mierzące czas reakcji. W kwestionariuszu mającym pozwolić na sprawdzanie cech osobowości nie należy próbować na siłę się wybielać. Pytania są tak ułożone, by psycholog mógł opisać badaną osobę pod względem cech osobowości czy skłonności do zachować mogących powodować zagrożenie dla bezpieczeństwa ruchu. Weryfikuje także procesy poznawcze, jak i sprawność intelektualną – jednym z elementów są więc zadania, jakie można spotkać w testach na inteligencję. Przykładowe można bez trudu znaleźć w sieci – wystarczy wpisać w wyszukiwarce „test IQ”. Przebieg i czas badania oraz zadania są dobierane w zależności od celu badania.
Jak przygotować się do badania psychologicznego kierowców
Na psychotesty warto przyjść wypoczętym i wyspanym, nie będąc pod wpływem alkoholu. Wskazane jest też unikanie nadmiernego stresu – może negatywnie wpłynąć na szybkość reakcji czy poprawność wykonywania zadań sprawdzających koncentrację, koordynację oraz sprawność psychomotoryczną. Na badanie psychotechniczne trzeba zabrać dokument tożsamości oraz okulary – jeżeli używamy ich do jazdy samochodem.
Warto wiedzieć, że art. 39k. ustawy o transporcie drogowym stanowi, że kierowca wykonujący przewóz drogowy podlega badaniom przeprowadzanym w celu stwierdzenia istnienia lub braku przeciwwskazań do wykonywania pracy na stanowisku kierowcy. W efekcie kierowca taksówki, Ubera lub Bolta także powinna mieć dokument potwierdzający brak przeciwwskazań do wykonywania pracy kierowcy. Czy dotyczy to również kuriera, dostawczy, przedstawicieli handlowych lub po prostu osoby zatrudnionej na etacie kierowcy? Sprawa nie jest jasno postawiona, ale wiele firm powierzających pracownikowi pojazd służbowy, oczekuje, że wcześniej wykona on testy psychologiczne, co potwierdzi, że jest ona zdolna do wykonywania obowiązków służbowych. Badania kierowcy pojazdów przeprowadzane są do czasu ukończenia przez daną osobę 60 roku życia – co 5 lat, a później co 30 miesięcy. Ile kosztują psychotesty? Obecnie trzeba za nie zapłacić 200 zł.
Warto wiedzieć: Badania lekarskie na prawo jazdy. Ile kosztują? Jak długo są ważne?
Pozytywny wynik badań powinien mieć treść „Nie ma przeciwwskazań psychologicznych do wykonywania pracy na stanowisku kierowcy.” Osoba badana lub podmiot kierujący na badania, którzy nie zgadzają się z treścią orzeczenia, mogą wystąpić z wnioskiem o przeprowadzenie ponownego badania psychologicznego do wojewódzkiego ośrodka medycyny pracy – właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby badanej. Koszty takiego badania ponosi osoba badana lub pracodawca kierujący na badania. Wniosek o przeprowadzenie ponownego badania w zakresie psychologii transportu składa się pisemnie, w terminie 14 dni od dnia otrzymania orzeczenia psychologicznego, za pośrednictwem uprawnionego psychologa, który je wydał. Orzeczenie psychologiczne wydane po przeprowadzeniu ponownego badania psychologicznego jest ostateczne.
