Niektórzy kierowcy zadają sobie pytanie, czy w aucie lub motocyklu można zmieniać biegi bez używania sprzęgła. Odpowiedź jest twierdząca, ale może zakończyć się to sporymi szkodami.
Użytkując pojazd z manualną skrzynią biegów trzeba używać sprzęgła do rozłączania tarczy sprzęgła do koła zamachowego, czyli upraszając – rozłączania napędu, który płynie z silnika do skrzyni biegów. Używane sprzęgła jest konieczne przynajmniej w fazie ruszania i zatrzymywania, ale wskazane jest to przy każdej zmianie przełożenia, bo chroni synchronizatory i koła zębate skrzyni przed przyspieszonym zużyciem.
Czy można zmieniać biegi bez sprzęgła? Odpowiedź jest twierdząca. Ta technika zdaje egzamin tylko w przekładniach bez synchronizacji z prostymi zębami. Spotkamy je w motocyklach czy wyczynowych samochodach, z tzw. skrzyniami kłowymi lub sekwencyjnymi. We wszystkich przypadkach do zmiany biegu na wyższy wystarczy zdecydowane naciśnięcie na dźwignię zmiany biegów przy jednoczesnym odjęciu gazu na ułamek sekundy (w wyczynowych skrzyniach przymknięcie gazu może realizować elektronika) – elementy skrzyni na moment przestają przenosić siły napędowe, co umożliwia zmianę biegu w górę. Warto pamiętać, że powinno występować minimalne opóźnienie między odjęciem gazu, a próbą włączenia wyższego biegu, by nastąpiło to dokładnie w momencie, gdy przekładnia nie przenosi ani rozpędzającego, ani hamującego pojazd momentu obrotowego. Zmiana w dół jest znacznie trudniejsza, bo wymaga podbicia obrotów w trakcie przechodzenia z wyższego biegu na niższy.
Od lat trwają ożywione dyskusje na temat szkodliwości lub braku negatywnych skutków tego procesu. Jeden z wielokrotnych wyścigowych mistrzów Polski, a zarazem właściciel serwisu mechanicznego, poproszony o opinię powiedział krótko – jak skrzynia nie zgrzyta, to się nie psuje. Kluczem do sukcesu jest więc wyczucie, zdecydowanie, ale i unikanie używania nadmiernych sił. Wsparcie elektroniki to w tym przypadku tylko korzyść, a nie problem.
Warto wiedzieć: Dlaczego nie warto kupować samochodu z automatyczną skrzynią?
W samochodzie z synchronizowaną skrzynią również można zmieniać biegi bez używania sprzęgła, ale nie jest to zalecane, ani korzystne. W zasadzie jedyną sytuacją, w której można to rozważyć, jest defekt wysprzęglika lub zerwanie linki sprzęgła i chęć uniknięcia wzywania lawety czy naprawy w trasie. By w takiej sytuacji ruszyć należy włączyć pierwszy bieg (przy zgaszonym silniku), a następnie spróbować uruchomić motor – rozrusznik jest na tyle mocny, że powinien być w stanie odpalić silnik przy jednoczesnym napędzaniu auta. Po wkręceniu motoru na 2000-3000 obr./min można spróbować włączyć drugi bieg. Aby to zrobić, należy zdjąć nogę z gazu, jednocześnie lekko naciskając lewarek skrzyni, co spowoduje włączenie biegu neutralnego. Nastąpi to w sytuacji, gdy samochód ani nie przyspiesza, ani nie hamuje silnikiem. Wywieranie lekkiego nacisku na lewarek powinno też doprowadzić to włączenia wyższego biegu, gdy obroty silnika spadną do właściwych dla danej prędkości i danego przełożenia (można je spróbować ustalić poprzez dodawanie gazu).
Redukcja biegów bez używania biegów to proces odwrotny. Odejmując gaz należy włączyć bieg neutralny, a następnie podbić obroty pedałem gazu i wywierając nacisk na lewarek próbować włączyć przełożenie. Przed zatrzymaniem można włączyć bieg neutralny, a następnie zgasić silnik. Całość to mocno awaryjna procedura, do stosowania której nikogo nie namawiamy.
