Zainteresowanie samochodami z automatyczną skrzynią stale rośnie. Są jednak istotne powody, które sprawiają, że nie warto kupować automatu!
Przez lata w Europie automatyczne skrzynie biegów uchodziły za luksusowy dodatek – były opcją zarezerwowaną raczej dla droższych pojazdów. Nawet jeżeli pojawiły się na liście dodatków dla popularnych aut, to klienci niezbyt chętnie za nie dopłacali. I trudno się dziwić. Jeszcze 20 czy nawet 15 lat temu obecność automatu mogła oznaczać istotne pogorszenie osiągów i wzrost spalania. W niektórych modelach bardzo długo w użyciu były czterostopniowe skrzynie, w innych – „piątki”, ale dosyć leniwie pracujące.
Ogólnie trend zaczął ulegać zmianie w XXI wieku. Automaty otrzymały dodatkowe przełożenia. Najpierw piąte i szóste, później siódme, a skończono na dziesięciu. W kombinacji z bardziej dopracowaną mechatroniką i nowocześniejszą elektroniką skróciło to czas zmiany przełożeń, co poprawiło dynamikę i ograniczyło spalanie. Automaty zaczęły także sprawniej redukować przełożenia. Wszystko to, w połączeniu z wygodą jazdy samochodem, w którym nie trzeba zawracać sobie głowy zmianami biegów czy operowania sprzęgłem, zaczęło przeważać szalę na korzyść automatycznych skrzyń.
Tak czy inaczej istnieją aspekty, które sprawiają, że zakup nowego lub pojazdu z automatyczną skrzynią biegów warto przemyśleć. Poniżej prezentujemy powody, które mogą sprawić, że nie warto kupić samochodu z automatem.
Wyższa cena zakupu
W nowych autach z wyższej półki automaty są standardem – coraz częściej ręczne skrzynie są w ogóle niedostępne. W popularnych modelach automatyczne skrzynie wciąż wymagają dopłaty. Zdarza się, że konieczne może być wybranie mocniejszego silnika, który występuje w kombinacji z bogatszą wersją wyposażeniową. W efekcie możemy dopłacić od kilku do kilkunastu tysięcy. Czy warto? Każdy powinien ocenić sam. Z podobnych przyczyn – mocniejszych silników i bogatszego wyposażenia – automat może też zwiększać cenę zakupu używanego samochodu (oczywiście względem odpowiednika w podobnym stanie i z podobnym przebiegiem). Ale uwaga! Jeżeli dany model był zamawiany czy dostępny głównie z automatyczną skrzynią, np. Porsche Panamera, ręczna przekładnia może być droższa i bardziej poszukiwania.
Zwiększone koszty serwisowania
Dla producentów samochodów serwisowanie skrzyń to temat tabu – zarówno w ręcznych, jak i automatycznych rzadko zalecano wymiany oleju, co w ocenie niezależnych serwisów zwiększało ryzyko awarii przekładni. Ogólnie można przyjąć, że każda skrzynia wymaga regularnej wymiany oleju. W przypadku ręcznych przekładni jest to prosta operacja – wystarczy odkręcić korek, zlać stary olej i wlać nowy. Automaty mogą mieć filtr oleju zintegrowany z miską olejową. Koszt jego wymiany to od kilkuset do ponad 1000 zł. Wewnątrz skrzyni pracuje większa ilość oleju, a do tego pełna wymiana wymaga przeprowadzenia tzw. dynamicznej wymiany, która pochłania dodatkowe porcje oleju na wypłukanie ze skrzyni starego. Aby skrzynia działała optymalnie, konieczne może być okresowe przeprowadzanie elektronicznej adaptacji. W rezultacie serwisowanie automatu może być kilkukrotnie droższe niż ręcznej skrzyni.
Trudność i koszt napraw
Naprawa automatycznej skrzyni biegów z reguły jest znacznie droższa niż usprawnienie „manuala. Koszty generuje jej skomplikowana konstrukcja, a nierzadko potrzeba specjalistycznych narzędzi czy trudno dostępnych części. Zdarza się, że w naprawie musi uczestniczyć nie tylko mechanik, ale także elektronik. Co gorsza, do niektórych modeli trudniej kupić używaną automatyczną skrzynię niż jej ręczny odpowiednik. Do tego liczba serwisów wyspecjalizowanych w obsłudze automatów jest ograniczona. Im bardziej egzotyczna przekładnia, tym mniejsze prawdopodobieństwo, że szybko znajdziemy warsztat, który podejmie się naprawy. Dotyczy to zwłaszcza przekładni bezstopniowych.
Brak pełnej kontroli nad napędem
W samochodzie z ręczną skrzynią proces zmiany biegów w pełni zależy od kierowcy. W przypadku automatu kontrolę można przejąć, przechodząc w ręczny tryb wybierania przełożeń. Nie wszystkie skrzynie – zwłaszcza starsze – mają go na wyposażeniu. Zresztą z założenia nie po to wybiera się automat, by ręcznie przepinać biegi. W określonych sytuacjach może to tworzyć poczucie braku pełnej kontroli nad napędem. Sterownik skrzyni dobiera przełożenia w oparciu o różne czynniki – w tym głębokość wciśnięcia pedału gazu. Nie widzi jednak, co dzieje się przed maską. Może nie być więc przygotowany do redukcji przed planowanym przez kierowcę manewrem wyprzedzania czy zredukować bieg niedługo po tym, gdy kierowca ograniczy nacisk na gaz. Praca wspomnianego trybu manualnego – zwłaszcza w starszych lub zautomatyzowanych przekładniach również jest dyskusyjna. Zmiana przełożenia potrafi trwać na tyle długo, by skutecznie zniechęcić kierowcę do prób własnoręcznego „mieszania” biegami.
Gorsze osiągi
Negatywny wpływ na dynamikę mają zwłaszcza starsze skrzynie z niewielką liczbą przełożeń. Wymusza to dłuższe zestopniowanie biegów, by auto sprawdzało się zarówno w ruchu miejskim, jak i na autostradzie. Swoje robi także obecność konwertera momentu obrotowego, która sprawia, że praca automatycznej skrzyni ma charakterystyczną „miękkość” czy nieco wolniejszy odbiór mocy przy ruszaniu. Nie wszystkim kierowcom to odpowiada, więc zjawisko zaczęto kompensować zmianą strategii działania lock upu, czyli dodatkowego zestawu tarcz sprzęgłowych w sprzęgle hydrokinetycznym, które spina skrzynię „na sztywno” ze skrzynią biegów, niwelując typowy dla pracy sprzęgła hydrokinetycznego poślizg. Najgorszy wpływ na dynamikę mają zautomatyzowane skrzynie biegów, czyli „automaty”, będące konstrukcyjnie ręczną skrzynią z dodanymi siłownikami do wybierania biegów i obsługi sprzęgła.
Dźwięk silnika
Najgorszą opinią cieszy się dźwięk silnika połączonego z bezstopniową skrzynią. Jeżeli kierowca w dynamiczny sposób prowadzi samochód czy po prostu ze sporym obciążeniem i wysokimi prędkościami (np. po autostradzie), CVT wkręca silnik na obroty w okolicy maksymalnej mocy, bo zapewnia to najlepszą dynamikę. W oczywisty sposób wpływa to na poziom hałasu w kabinie. Niestety silnik pracuje też na stałych obrotach, więc wrażenia akustyczne są niezbyt przyjemne. Ale także automaty o innej konstrukcji mogą wpływać na dźwięk silnika. Obecnie coraz więcej skrzyń ma 7 czy 8 biegów. Najniższe są skracane, by poprawić dynamikę. W efekcie zamiast silnika dłużej wkręcającego się na obroty będziemy świadkami szybkiego nabierania obrotów i częstych zmian biegów. W przypadku przyjemnie brzmiącego sześciocylindrowego motoru wcale nie musi być to zaletą.
Niedostępność słabszych wersji silnikowych
Automaty najlepiej sprawdzają się w zestawieniu z relatywnie mocnymi silnikami. Producenci samochodów dobrze o tym wiedzą. W przypadku wielu modeli automatycznej skrzyni nie uda się kupić w zestawieniu z bazowym silnikiem, a zdarza się, że i z dwoma najsłabszymi motorami. Czy to faktyczna wada? Dla większości nabywców zapewne nie, ale przecież nie każdy może chcieć czy potrzebować dodatkowych koni pod maską.
Wyższe zużycie paliwa
Reguła jest prosta – im starszy konstrukcyjnie automat, tym jego wpływ na zużycie paliwa będzie wyższe, co jest zasługą zestopniowania, pracy lock upu czy po prostu dopracowania elektroniki. Ale nawet samochód z nowoczesną automatyczną skrzynią nie powinien być z założenia traktowany jako oszczędniejszy. Kierowca może dobierać biegi, obserwując rozwój sytuacji na drodze. Z kolei automaty zaczęły mieć specyficznie strojone sterowniki – w niektórych modelach, by uzyskać niskie katalogowe zużycie, skrzynia stara się utrzymywać przesadnie niskie obroty. W rzeczywistych warunkach nie musi to jednak być zaletą, bo nie dość, że obciąża elementy silnika, to wymusza rozpędzanie z mocniej wciśniętym gazem.
