Z wykryciem objawów uszkodzonej skrzyni biegów powinien sobie poradzić każdy kierowca. Po czym poznać, że skrzynia uległa awarii? Jak wydłużyć trwałość skrzyni biegów?
Skrzynia biegów jest nieoceniona w samochodzie. Bez niej niemożliwe byłoby optymalne wykorzystanie potencjału układu napędowego, a nawet tak prozaiczna sprawa jak zmiana kierunku jazdy do przodu lub do tyłu. Dzięki skrzyni biegów można dopasować prędkość obrotową silnika do aktualnego obciążenia układu napędowego i prędkości auta, co szczególnie przydaje się np. gdy zajdzie potrzeba gwałtowniejszego przyspieszenia lub pokonania wzniesienia. Dzieje się tak drogą wyboru konkretnych przełożeń (biegów) – albo własnoręcznie (w skrzyniach manualnych), albo przez samą skrzynię (w „automatach”).
Dlaczego skrzynie biegów się psują?
Biorąc pod uwagę wysoki stopień skomplikowania mechanizmu skrzyni biegów (a zwłaszcza zaawansowanych przekładni automatycznych, np. dwusprzęgłowych) nie można zakładać, że będą one „wieczne”. Trwałość skrzyń biegów przeważnie uzależniona jest od kilku czynników. Może ona zależeć od samej konstrukcji przekładni, czyli głównie od wad fabrycznych. Niektóre skrzynie bowiem same z siebie cechują się niską żywotnością i wymagają napraw już po przekroczeniu 100 tys. km. Do takowych zaliczają się chociażby 5-biegowe przekładnie ręczne z Volkswagenów Up!/Skód Citigo czy też skrzynie M32 z niektórych Opli. W ich przypadku „ten typ tak ma” i trzeba sobie zdawać sprawę z wystąpienia wcześniejszej konieczności naprawy skrzyni biegów.
Większość skrzyń biegów powinna jednak bezawaryjnie przejechać znacznie większe przebiegi – szczególnie gdy mowa o przekładniach ręcznych, bo osprzęt zaawansowanych „automatów” z reguły wystarcza na ok. 200/250 tys. km, po czym trzeba zregenerować skrzynię. Z doświadczenia wielu użytkowników aut wynika, że skrzynie pracują dłużej, gdy mają cyklicznie wymieniany olej. Ważna jest też kontrola jego poziomu, gdyż mógł on „uciec” poprzez wyciek. Wreszcie na kondycję przekładni ma wpływ styl jazdy konkretnego kierowcy. Jeśli agresywnie wybieramy biegi, nieumiejętnie operujemy sprzęgłem lub maksymalnie korzystamy z potencjału układu napędowego „na zimno”, nic dziwnego, że prędzej czy później (w tym przypadku prędzej) nastąpią objawy mogące sugerować awarię skrzyni biegów. A takowych jest naprawdę sporo.
Co ile wymieniać olej w skrzyni biegów (ręcznej i automatycznej)?
Objawy uszkodzonej skrzyni biegów (ręcznej)
W przypadku ręcznej skrzyni biegów objawy usterki da się rozpoznać po charakterystyce pracy lewarka odpowiedzialnego za wybieranie przełożeń, jak i analizując zachowanie samej skrzyni biegów. Konieczność zajrzenia do przekładni zazwyczaj sygnalizują:
- ruchy lewarka biegów w momencie wciskania gazu;
- nadmierny luz drążka, wyczuwalny przy zapiętym biegu;
- zgrzytanie i stuki podczas zmieniania przełożeń
- ciężkie wybieranie biegów;
- uciążliwe wycie podczas jazdy;
- zapach spalenizny.
Wymienione wyżej symptomy mogą mieć swoje podłoże w wielu źródłach, m.in. w zbyt niskim poziomie oleju przekładniowego, w przepracowanym oleju, w zużytych synchronizatorach lub łożyskach skrzyni, a także wytartych kołach zębatych przekładni.
Objawy uszkodzonej automatycznej skrzyni biegów
Z kolei defekty „automatów” naprawdę potrafią dać się we znaki użytkownikom – do tego stopnia, że jazda autem będzie frustrująca. Oto typowe objawy uszkodzonej skrzyni automatycznej:
- szarpanie i przeciąganie biegów;
- drgania w momencie wrzucania przełożeń;
- losowe, nieuzasadnione wrzucanie biegów;
- zanik biegu wstecznego lub innych przełożeń;
- brak reakcji skrzyni na zmianę położenia przełącznika kierunku jazdy;
- niepokojące dźwięki towarzyszące pracy skrzyni (wycie, szumy);
- „ślizganie się” biegów, tj. wzrost obrotów silnika, który nie przekłada się na zwiększenie prędkości;
- zapach spalenizny.
Usterki skrzyń automatycznych często mają podłoże w starym oleju przekładniowym lub jego zbyt małej ilości. Uszkodzeniu mógł ulec konwerter przekładni, sprzęgło (lub komplet w „dwusprzęgłówce”), elektrozawór skrzyni biegów albo mechatronika.
Jak wydłużyć trwałość skrzyni biegów?
Przede wszystkim pilnujmy terminów wymian oleju przekładniowego i dajmy skrzyni się rozgrzać, zanim zaczniemy dynamicznie jeździć. Lepiej porzucić agresywny styl jazdy włącznie ze zbyt szybkim wybieraniem przełożeń, ale nie należy też przesadzać w drugą stronę, tj. unikać wrzucania biegów na półsprzęgle czy na zbyt niskich obrotach silnika. Warto też odzwyczaić się od opierania dłoni o lewarek biegów. Jeżdżąc „automatem” pamiętajmy dodatkowo o tym, by zatrzymać się przed wrzuceniem biegu wstecznego, a także przed przestawieniem przełącznika w położenie D.
