Jednym z newralgicznych elementów silników jest uszczelka pod głowicą. Jej wymiana może kosztować ponad 1000 zł. Jakie są objawy uszkodzenia uszczelki pod głowicą? Dlaczego dochodzi do jej wypalenia? Jak zapobiegać UPG?
Uszczelka pod głowicą pełni bardzo ważną funkcję. Znajduje się pomiędzy głowicą, a blokiem silnika. Odpowiada za uszczelnienie komór spalania oraz układów chłodzenia i smarowania. Aby spełnić swoje zadanie, uszczelka pod głowicą nie może odkształcać się podczas eksploatacji, ani nie poddawać się pod wpływem kontaktu ze spalającą się mieszanką czy płynami. Stad jej specyficzna konstrukcja, obejmująca m.in. metalowe okucia wybranych otworów czy fabrycznie nałożona na uszczelkę dodatkowa warstwa środka uszczelniającego. Sama uszczelka jest wykonana z blachy pokrytej różnego rodzaju kompozytami lub tworzywami. Nie znajdziemy w niej gumy, która nie zniosłaby tak skrajnych warunków pracy.
Przyczyny wypalenia uszczelki pod głowicą
W teorii uszczelka pod głowicą powinna wystarczyć na całe życie pojazdu. Tak jednak nie jest. Przyczyn wypalenia się uszczelki pod głowicą jest kilka. Jedną z problemu popularnie znanego w internecie jako UPG (od uszczelka pod głowicą) jest zużycie eksploatacyjne. Trzeba pamiętać, że uszczelka musi sprostać ciśnieniom sięgającym 200 barów i chwilowym uderzeniom ogromnych temperatur. Tempo eksploatacyjnego zużywania się uszczelki pod głowicą potęgują naprężenia powstające między nierówno nagrzewającymi się elementami – żeliwnym blokiem i wykonaną z aluminium głowicą. Nie powinno więc dziwić, że po kilkunastu latach eksploatacji w końcu się poddała. Nie jest to jednak regułą. Najwięcej zależy od konstrukcji silnika, materiału użytego do wykonania uszczelki oraz sposobu eksploatacji pojazdu.
Redakcja poleca: Najlepsze benzynowe silniki z turbo
Typową przyczyną wypalenia uszczelki pod głowicą są zaniedbania serwisowe. Niesprawne wtryskiwacze diesli czy źle wyregulowana instalacja gazowa w samochodzie z silnikiem benzynowym wystarczą do zaburzenia składu mieszanki, powodującego wzrost temperatury spalania. Niekorzystny jest też źle ustawiony zapłon czy tuning elektroniczny, który podnosi ciśnienie doładowania powyżej założonych przez konstruktorów silnika wartości. Obciąża to nie tylko blok i głowice, ale również uszczelkę. Jako pierwszy podda się najsłabszy element, którym zwykle jest uszczelka. Zdarza się, że awaria jest też następstwem błędów konstrukcyjnych. Przykładem jest silnik 2.5T Subaru, który powstał poprzez rozwiercenie cenionej jednostki 2.0T. Minimalnie pracujące pod wpływem ciśnień ścianki cylindrów sprawiają, że rzadko kiedy uszczelki wytrzymują powyżej 100 tys. km. W silniku w układzie bokser znajdują się dwie, a ich wymiana wiąże się z koniecznością wyjęcia motoru spod maski, co potęguje koszty.
Problem z uszczelką może pojawić się także po jej wymianie czy remoncie silnika. Jeżeli powierzchnia głowicy nie została odpowiednio obrobiona (splanowana), przy montażu nie użyto nowych śrub lub dokręcono je z niewłaściwym momentem, ponowna awaria jest tylko kwestią czasu.
Objawy wypalenia uszczelki po głowicą
Kiedy w uszczelce pod głowicą powstaje duża dziura, zauważenie i zdiagnozowanie problemu jest łatwe. Płyn chłodniczy przenika wówczas do komór spalania – z rury wydechowej buchają wówczas kłęby pary. Bardzo prawdopodobne jest też mieszanie się oleju z cieczą chłodzącą. Wówczas w zbiorniczku wyrównawczym, na korku wlewu oleju czy bagnecie do sprawdzenia jego poziomu osadza się charakterystyczna maź o kolorze kawy z mlekiem.
Zobacz także: Używane diesle – ryzyko czy okazja?
Trudniejsze staje się zdiagnozowanie niewielkiego uszkodzenia uszczelki pod głowicą. W takiej sytuacji możliwe jest m.in. powolne ubywanie płynu chłodzącego, pojawienie się tłustych lub ciemnych osadów w zbiorniczku wyrównawczym układu chłodzenia czy nierówna praca silnika na biegu jałowym. Przy nieco większych uszkodzeniach w grę wchodzi wyrzucanie lub gotowanie płynu chłodzącego oraz powstawanie ciśnienia w tym układzie, co można sprawdzić, próbując naciskać gumowe przewody – nie powinny być ekstremalnie twarde. Jedną z najskuteczniejszych metod sprawdzania wypalenia uszczelki pod głowicą jest test na obecność dwutlenku węgla w płynie chłodzącym, który przedostaje się do niego ze spalin.
Koszt zakupu uszczelki pod głowicę jest relatywnie mały. Za taką część do Fiata Seicento trzeba zapłacić ok. 70 zł, natomiast dwie uszczelki do silnika 5.0 V12 kosztują łącznie 420 zł. Wymiana uszczelki pod głowicą jest jednak droga, gdyż pochłania bardzo dużo czasu. Konieczne jest m.in. zdjęcie kolektorów dolotowych i wydechowych, napędu rozrządu, okablowania podłączonego do głowicy, oczyszczenia powierzchni głowicy i bloku, a następnie poskładania całości z użyciem nowych śrub i uszczelek – komplet tych ostatnich może kosztować kilkaset złotych. Konieczne jest usunięcie przyczyny awarii, czyli np. wymiana zepsutego wtryskiwacza lub naprawa instalacji LPG. Zwykle konieczne jest też płukanie układów chłodzenia i smarowania, a na koniec zalanie silnika nowymi płynami.
Jak zapobiegać uszkodzeniom uszczelki pod głowicą?
Jedną z najskuteczniejszych metod zapobiegania uszkodzeniom uszczelki pod głowicą jest szeroko rozumiana dbałość o samochód. Jej żywotność zwiększy zarówno delikatne traktowane silnika przed osiągnięciem przez olej temperatury roboczej, terminowa wymiana pasków osprzętu (jeżeli napędzają pompę cieczy, awaria zatrzymuje chłodzenie, powodując przegrzanie silnika i wypalenie uszczelki – np. w Smarcie II 1.0 mhd), serwisowanie instalacji gazowej, kontrola stanu wtryskiwaczy, jak również okresowe wymiany płynu chłodzącego, który zawiera inhibitory korozji.
