Zapchany katalizator potrafi skutecznie obniżyć moc silnika i podwyższyć spalanie. Kiedy warto podjąć się czyszczenia katalizatora? Ile kosztuje czyszczenie katalizatora?
Katalizatory przez długi czas były częściami samochodowymi, do których kierowcy nie przykładali większej wagi. Można wręcz powiedzieć, że niektórzy nawet nigdy do nich „nie zaglądali”. Z prostego powodu. Katalizatory samochodowe uchodzą za elementy stosunkowo trwałe, nie wymagające interwencji nawet do przebiegów rzędu 200 tysięcy kilometrów. Dopiero niedawna plaga kradzieży katalizatorów uświadomiła kierowców o istnieniu takiego podzespołu, a także jego wartości i niemałej roli w zespole napędowym auta.
Aby zapewnić katalizatorowi dogodne warunki pracy, warto raz na jakiś czas przeprowadzić gruntowne czyszczenie katalizatora. Można to zrobić nawet profilaktycznie, choć większość właścicieli samochodów decyduje się na taki krok dopiero po stwierdzeniu objawów mogących świadczyć o usterce katalizatora, bądź jej potwierdzeniu poprzez diagnostykę komputerową. Jak wobec tego wyczyścić katalizator samochodowy i ile to kosztuje? Czy czyszczenie katalizatora można przeprowadzić samemu?
Czym jest katalizator i jaką pełni rolę w aucie?
Katalizator samochodowy (bądź też reaktor katalityczny lub konwerter katalityczny) jest podzespołem wchodzącym w skład układu wydechowego. Ma on postać zazwyczaj okazałych rozmiarów puszki z bardzo specyficznym wnętrzem. W środku katalizatora znajduje się bowiem specjalny wkład wykonany z metalu bądź ceramiki. Ma on bardzo drobną strukturę (przypominającą duży plaster miodu) z gęsto rozmieszczonymi kanalikami. Wkład katalizatora pokryty jest metalami szlachetnymi (palladem, rodem, irydem, platyną) przyczyniającymi się do powstawania reakcji chemicznych stanowiących podstawę działania katalizatora.
Katalizator w samochodzie odpowiada bowiem za oczyszczenie spalin będących efektem pracy silnika spalinowego przed usunięciem ich przez układ wydechowy. Konkretnie chodzi tu o zredukowanie procentowego udziału w spalinach szczególnie szkodliwych dla środowiska substancji takich jak tlenki węgla, tlenki azotu i węglowodory. Dzieje się to drogą ich kontaktu z rdzeniem katalizatora (i tym samym z metalami szlachetnymi, którymi jest pokryty) w bardzo wysokiej temperaturze. Wskutek zachodzącej wewnątrz reakcji następuje zobojętnienie gazów wydechowych i przemiana ich w parę wodną, azot i dwutlenek węgla.
Więcej na temat katalizatora samochodowego
Awaria katalizatora. Dlaczego katalizator się psuje?
Choć katalizatory pracują w skrajnie trudnych warunkach (nieustannie w temperaturach liczonych w setkach stopni Celsjusza), ich ogólna trwałość zazwyczaj jest oceniana wysoko. Większość katalizatorów nie wymaga interwencji mechanika do osiągnięcia przez samochód przebiegu rzędu 150 tysięcy kilometrów, a nie brakuje też aut z oryginalnymi katalizatorami, które przejechały ponad 200 tysięcy kilometrów. Oczywiście nie oznacza to, że katalizatory się nie psują. Awarie się zdarzają i są głównie efektem zaniedbań właściciela, który np. użytkował auto ze świecącymi się kontrolkami i zwlekał z przeprowadzaniem podstawowych czynności serwisowych. Do najczęstszych przyczyn awarii katalizatora samochodowego można zaliczyć:
- usterkę sondy lambda;
- nieprawidłowy skład mieszanki paliwowo-powietrznej (zbyt uboga powoduje nadmierny wzrost temperatury w katalizatorze, a zbyt bogata doprowadza się do przedostawania się do jego wnętrza paliwa);
- spalanie oleju lub płynu chłodniczego przez silnik (tworzą się osady zatykające kanaliki w rdzeniu katalizatora);
- nieprawidłowości w działaniu instalacji gazowej;
- nieodpowiednie warunki dla pracy katalizatora (głównie podczas krótkich przejazdów autem, gdyż wtedy nie jest on w stanie się nagrzać i wypalić szkodliwe substancje);
- kontakt z wodą (np. przy wjechaniu w dużą kałużę).
Zapchany katalizator – objawy
Głównym objawem mogącym sugerować zapchanie katalizatora jest pogorszenie parametrów pracy jednostki napędowej, m.in. utrata mocy silnika przy jednoczesnym wzroście spalania paliwa. Dzieje się tak z powodu konieczności użycia większej siły do przepuszczenia spalin przez zatkany katalizator, którego kanaliki nie mają zapewnionej odpowiedniej drożności. Może się to też objawiać wpadaniem silnika w drgania oraz obecnością niepożądanych hałasów z układu wydechowego (zazwyczaj w momencie odpalania samochodu). Awarię katalizatora często sugeruje też zapalenie się kontrolki check engine (choć może ona też zwiastować szereg innych usterek).
Lekceważenie objawów zapchanego katalizatora nigdy nie wychodzi kierującemu na dobre. Zapchany katalizator może powodować obniżenie osiągów auta (a tym samym z pogorszenie komfortu jazdy), jak i zwiększenie wydatków na paliwo. Oprócz tego długotrwała jazda z zapchanym katalizatorem może doprowadzić do zniszczenia turbosprężarki, przegrzewania układu wydechowego i w końcu do trudności z uruchomieniem silnika, włącznie z jego poważną awarią. Dlatego lepiej nie liczyć, że katalizator „sam się naprawi” lub że za bagatelizowanie symptomów awarii nie poniesiemy konsekwencji.
Czyszczenie katalizatora. Jak wyczyścić zapchany katalizator?
Pojawienie się objawów mogących świadczyć o zapchaniu katalizatora (lub innej usterce tego elementu) na szczęście nie wiąże się od razu z kosztownym kupnem nowego katalizatora bądź wymiany jego wkładu. Katalizatory podlegają czyszczeniu, które nierzadko daje doskonały efekt i przywraca im pełną sprawność. Jak wobec tego wyczyścić katalizator?
Istnieją dwie metody wyczyszczenia zapchanego katalizatora – bez wyjmowania go z auta, oraz z koniecznością demontażu. Pierwsza wiąże się z zastosowaniem dedykowanego preparatu do czyszczenia katalizatorów: ma go w ofercie wiele firm produkujących chemię samochodową, m.in. CleanTEC, Liqui Moly, TEC 2000, Mannol, Wynn’s. Aplikuje się go do układu dolotowego pracującego silnika przez dedykowany rozpylacz (pod niedużym ciśnieniem, przez ok. 10 minut). Następnie należy wlać drugi środek czyszczący (zazwyczaj dołączany do zestawu) do zbiornika paliwa. Ta metoda jest najprostsza i nie wiąże się z poniesieniem dużych kosztów (zwykle koło kilkudziesięciu złotych za preparat do czyszczenia katalizatorów), ale przeważnie sprawdza się jedynie do wyczyszczenia niezbyt zapchanych katalizatorów.
Na skrajnie zabrudzone katalizatory skuteczniejszym rozwiązaniem będzie czyszczenie po wyjęciu z auta. Wiąże się to z odstawieniem samochodu do warsztatu i poniesieniem kosztów demontażu i ponownego montażu, ale często takie czyszczenie przynosi katalizatorowi pełną sprawność. Odbywa się ono w specjalnej maszynie płuczącej, która dobiera ciśnienie wody w taki sposób, by nie uszkodzić struktury wkładu katalitycznego. Z uwagi na stopień skomplikowania tej operacji i możliwość trwałego zniszczenia rdzenia katalizatora, czyszczenia go w ten sposób lepiej nie przeprowadzać samemu, a zlecić je mechanikowi.
Czyszczenie katalizatora – cena
Profesjonalne wyczyszczenie katalizatora w samochodzie osobowym powinno kosztować w okolicach 350-500 złotych. Do tego trzeba doliczyć koszty robocizny (ok. 300 zł), co finalnie daje rachunek w wysokości 700-800 zł. Katalizatora nie trzeba jednak często czyścić – mechanicy zalecają profilaktyczne czyszczenie co ok. 15 tysięcy kilometrów, niemniej wielu użytkowników aut i tak decyduje się na nie w przypadku stwierdzenia usterki katalizatora (co nie następuje często).
Wymiana katalizatora. Warto to zrobić, czy lepiej wyczyścić katalizator?
Czyszczenie katalizatora swoje kosztuje, ale ceny tych usług i tak mogą być atrakcyjne w porównaniu do kosztów zakupu nowego katalizatora. Co prawda katalizatory w formie zamienników do starszych samochodów także kosztują w granicach kilkuset złotych (a nawet poniżej 500 zł), lecz do większości aut jeżdżących po polskich drogach pasują znacznie bardziej skomplikowane konstrukcyjnie katalizatory, których ceny ustalane są na tysiące złotych. Jeśli do naszego auta pasują tylko drogie katalizatory, w pierwszej kolejności warto podjąć się czyszczenia starego katalizatora. Istnieje spora szansa, że przyniesie mu to pełną sprawność. Gdy tak się nie stanie, nie pozostaje nic innego jak wymiana katalizatora na nowy.
