Na butelkach z olejem silnikowym znajdziemy mnóstwo różnych oznaczeń. Wyjaśniamy oznaczenia oleju silnikowego i przedstawiamy klasyfikację środków smarnych.
Każdy kierowca musi pamiętać o regularnej wymianie oleju silnikowego w swoim samochodzie. Lekceważenie tej czynności serwisowej może nie od razu, ale w dłuższej perspektywie czasu przyniesie przykre skutki, włącznie z najgorszym scenariuszem w postaci całkowitego zniszczenia silnika (szczególnie, gdy w dodatku nikt nie pilnował poziomu oleju silnikowego). Sama pamięć o wymianie oleju w silniku to jednak nie wszystko, bo trzeba jeszcze wiedzieć, jaki środek smarny stosować w aucie z konkretnym silnikiem. W odpowiednim doborze oleju mają pomóc zamieszczone na opakowaniu oznaczenia oleju silnikowego, jednak w praktyce wprowadzają one u kierowców jeszcze większy zamęt i finalnie nie zawsze są oni w stanie odpowiedzieć na pytanie, jaki olej wybrać. W dalszej części materiału przytoczymy kluczowe oznaczenia oleju silnikowego i dokładnie je wyjaśnimy.
Wymiana oleju silnikowego. Dlaczego trzeba kontrolować poziom oleju w silniku?
Olej pełni niezwykle ważną rolę w pracy silnika samochodu czy innego pojazdu. Przede wszystkim zapewnia jednostce napędowej właściwe smarowanie, czyli niweluje tarcie powstające wskutek wzajemnej kooperacji ze sobą elementów silnika. Poza tym olej odpowiada za wychładzanie silnika, wypłukuje zanieczyszczenia z jego wnętrza oraz chroni go przed korozją. Jak widać, bez oleju jednostka napędowa nie byłaby w stanie długo popracować. Nie oznacza to jednak, że silnik może jeździć na obojętnie jakim oleju, a także na bardzo starym środku smarnym. Podobnie jak w przypadku wielu innych płynów eksploatacyjnych, tak samo olej nie odznacza się „wieczną żywotnością” i z czasem utraci swoje zbawienne dla silnika możliwości. Długotrwała praca na zużytym oleju dość szybko skróci tym samym „życie” jednostki napędowej.
Olej syntetyczny, półsyntetyczny, mineralny. Czym się różnią te środki smarne?
Często właściciele samochodów mają dylemat, czy do silnika wybrać olej syntetyczny, półsyntetyczny czy mineralny. I słusznie, bo poszczególne środki smarne sporo się od siebie różnią i są przystosowane do pracy w jednostkach napędowych montowanych w różnych autach. Wiele „do powiedzenia” ma również przebieg auta. Czym się wobec tego wyróżniają poszczególne rodzaje oleju? Oto główny podział.
- Olej syntetyczny („syntetyk”) powstaje w oparciu o tzw. syntetyczną bazę olejową, która jest wynikiem syntezy chemicznej. Ich baza olejowa zazwyczaj zaliczana jest do grupy III, IV lub V. Tzw. syntetyk uchodzi za olej silnikowy najwyższej jakości z uwagi na najlepszą płynność i doskonałą odporność na wysokie temperatury oraz utlenianie (najdłużej zachowuje swoje właściwości). Rekomendowany jest do nowoczesnych silników o dużej mocy (w tym montowanych w samochodach sportowych) oraz do jednostek z niewielkimi przebiegami.
- Olej mineralny powstaje w oparciu o tzw. mineralną bazę olejową, która jest wynikiem rafinacji ropy naftowej i dalszego jej uszlachetniania. Baza olejowa klasyfikowana jest w grupach I i II. Ze względu na swój skład, olej mineralny odznacza się najwyższą lepkością i wysoką gęstością, przez co jest w stanie nieco uszczelnić silnik i ograniczyć wycieki. Nie posiada jednak takich właściwości myjących jak oleje syntetyczne czy półsyntetyczne, przez co nie jest on w stanie np. usunąć zalegających w silniku nagarów. Zalecany jest do silników o wyższym stopniu wyeksploatowania (np. spalających olej), z dużymi przebiegami lub występujących w starszych samochodach.
- Olej półsyntetyczny („półsyntetyk”) jest miksem oleju syntetycznego i mineralnego, gdyż powstaje poprzez wymieszanie bazy syntetycznej (z grupy III, IV, V) i mineralnej (z grupy I, II) w różnych proporcjach. Pod względem właściwości bliżej mu do „syntetyka” (jest nieźle odporny na wysokie temperatury i zapewnia dobre smarowanie), natomiast cenowo – do oleju mineralnego. Zazwyczaj rekomenduje się go do silników o przeciętnym stopniu zużycia (nie z małym, ale i nie z dużym przebiegiem) i do aut, które sporadycznie jeżdżą pod dużym obciążeniem.
Oznaczenia oleju silnikowego (europejskie i amerykańskie) – klasyfikacja olejów silnikowych SAE, ACEA, API
Właściwe oznaczenia oleju do silnika tyczą się klasyfikacji środków smarnych, którą dzielimy na trzy rodzaje – klasyfikację lepkości (SAE) i dwie klasyfikacje jakości – ACEA i API. Jak je od siebie odróżnić i jak je odczytać? Wbrew pozorom wcale nie jest to takie trudne.
Klasyfikacja lepkości olejów silnikowych (SAE). Jak czytać te oznaczenia oleju silnikowego?
Lepkością nazywamy właściwości smarne oleju, jakie zachowuje w różnych temperaturach. Innymi słowy, ten parametr określa stopień przepływu oleju w niskich i wysokich temperaturach. Im lepkość jest wyższa, tym olej gorzej przepływa przez jednostkę napędową. Nazwa normy określającej lepkość oleju, czyli normy SAE, wzięła się od nazwy stowarzyszenia, które ją utworzyło – Society of Automotive Engineers. Ma ona postać kojarzonego przez kierowców oznaczenia liczbowego z literą W pośrodku (np. 15W-40, 10W-60 itp.). Poniżej wyjaśniamy, jak czytać oznaczenia SAE.
Pierwsza cyfra (lub dwie cyfry) mówi o zimowej klasie lepkości oleju, czyli tej w niskich temperaturach. Im jest ona niższa, tym olej lepiej smaruje silnik w zimowych warunkach. Dodana po niej litera W to nic innego jak „winter”, potwierdzająca zimową klasę lepkości. Aktualnie stosowane są takie oznaczenia jak 0W, 5W, 10W, 15W, 20W i 25W.
Dwie cyfry po literze W określają letnią klasę lepkości oleju, czyli w wyższych temperaturach. Tu dla odmiany lepszą odporność na temperaturę wskazuje większa liczba, zatem środków smarnych o niskiej letniej klasy lepkości nie rekomenduje się np. do pojazdów często pracujących pod dużym obciążeniem. Letnia klasa lepkości wyrażana jest najczęściej liczbami 20, 30, 40, 50 i 60.
Zatem, podając przykład, olej silnikowy 10W-60 charakteryzuje się niezłymi właściwościami w niskich temperaturach i jest wręcz stworzony do tych wysokich. Z kolei olej 0W-30 doskonale sprawdza się zimą, ale przeciętnie znosi eksploatację w upalne lato.
Klasyfikacja jakości olejów silnikowych (ACEA). Jak czytać te oznaczenia oleju silnikowego?
Drugim oznaczeniem na butelkach z olejami silnikowymi jest klasa jakości ACEA, czyli Europejskiego Stowarzyszenia Producentów Pojazdów (European Automobile Manufacturers Association). Składa się na nie kod złożony z liter i cyfr, np. ACEA A3-B3, A5-B5 itp. Nie jest on oczywiście przypadkowy. Litery w klasie jakości ACEA informują o przystosowaniu oleju do konkretnych silników. I tak:
- litera A mówi o tym, że olej przeznaczony jest do aut osobowych z silnikiem benzynowym;
- litera B mówi o tym, że olej przeznaczony jest do aut osobowych z silnikiem Diesla (wysokoprężnym);
- litera C mówi o tym, że olej przeznaczony jest do aut osobowych i dostawczych z silnikiem benzynowym lub Diesla (wysokoprężnym);
- litera D mówi o tym, że olej przeznaczony jest do aut ciężarowych z silnikiem Diesla (wysokoprężnym).
Cyfra za literą A/B/C/D określa właściwości oleju w zakresie ochrony silnika. Stosowane są zakresy od 1 do 5, natomiast dla klasy C – od 1 do 4, gdzie 1 to najniższa klasa jakości, a 5- najwyższa. Kierowcy nie muszą w tym przypadku trzymać się jednej klasy jakościowej: dozwolone jest zastosowanie oleju wyższej klasy. Ważne, by do silnika nie wlewać olejów o niższej klasie ACEA niż rekomendowana przez producenta.
Klasyfikacja jakości olejów silnikowych (API). Co znaczy ten podział olejów?
Drugą klasyfikację jakości olejów opracował Amerykański Instytut Naftowy (American Petroleum Institute – API). Również to oznaczenie składa się z liter i cyfr, z czego pierwsza litera określa rodzaj silnika, do którego może być zastosowany olej. Dzielą się na:
- S (oleje do silników benzynowych);
- C (oleje do silników Diesla);
- F (oleje do niektórych silników Diesla, np. wysokoobrotowych).
Po niej jest druga litera mówiąca o normie jakościowej oleju. W przypadku oznaczeń S jest to z reguły J, L, M, N lub P (czyli SJ, SL, SM, SN, SP), oznaczeń C – H, I, J (czyli CH, CI, CJ). Im dalsza litera alfabetu, tym lepsza jest jakość oleju. Często do tych drugich dodaje się również cyfrę: im jest ona wyższa, tym olej silnikowy ma lepszą jakość. Przykładowe oznaczenia to np. CI-4, CH-4, CJ-4. Również w przypadku klasyfikacji API dopuszczalne jest stosowanie olejów wyższej jakości niż dotychczas. Nie jest zalecane natomiast wlewanie gorszych jakościowo olejów niż zalecane.
Specyfikacja producentów samochodów (OEM). Co oznacza ta norma?
Dodatkowym oznaczeniem oleju silnikowego może być OEM. Jest to specyfikacja określająca charakterystykę oleju, opracowana przez producentów samochodów w osobno przeprowadzanych badaniach i testach. W ich przypadku nie można jednak mówić o ujednoliceniu oznaczeń OEM. Mogą to być np. BMW LongLife 04, VW 507.00 lub wiele, wiele innych. Zakup oleju ze specyfikacją OEM daje pewność, że jest on rekomendowany przez producenta auta.
Redakcja poleca:
Jaki olej wybrać: syntetyczny, półsyntetyczny czy mineralny?
