W jednym z województw diametralnie podniesiono wiek pojazdów zabytkowych. Ile teraz musi mieć samochód, by został uznany jako zabytek?
Już dawno minęły czasy, gdy na zabytek można było zarejestrować pojazdy mające co najmniej 30 lat. Co prawda ta bariera wiekowa nadal obowiązuje w kilku województwach, ale już w większości z nich (9 na 16 województw) wymagany minimalny wiek zabytków jest już znacznie wyższy. Wojewódzcy Konserwatorzy Zabytków ustalają go z reguły na 35 lat (tak jest w województwach mazowieckim, warmińsko-mazurskim, śląskim i małopolskim) lub 40 lat (w woj. pomorskim, lubuskim i opolskim). Od 15 kwietnia 2024 roku 40-letnia bariera wiekowa pojazdów zabytkowych będzie obowiązywała także w województwie dolnośląskim.
Wydawać by się mogło, że żaden Wojewódzki Konserwator Zabytków nie pokusi się już o wyznaczenie jeszcze bardziej restrykcyjnego minimalnego wieku pojazdu zabytkowego. Okazuje się jednak, że w pewnym regionie Polski jeszcze ciężej będzie zarejestrować auto (lub inny pojazd) na zabytek. Gdzie konkretnie? Odpowiedź zaskakuje, bo w województwie podlaskim. 20 marca 2024 roku Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Białymstoku przedstawił nowe wytyczne dotyczące procedury włączania pojazdów zabytkowych do wojewódzkiej ewidencji zabytków. Lektura komunikatu może szokować, bo pojawia się tam wzmianka o pojazdach mających 50 i więcej lat. Czy to oznacza, że w województwie podlaskim nie będzie możliwości zarejestrowania na zabytek pojazdów młodszych niż 50 lat?
Rejestracja na zabytek (woj. podlaskie). Co się zmieni?
Odpowiedź jest bardziej skomplikowana, gdyż Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Białymstoku jedynie rekomenduje, by karty ewidencyjne środków transportu składać jedynie w przypadku pojazdów mających 50 lat i więcej. Aktualnie, by pojazd z województwa podlaskiego został uznany za zabytek, musi przedstawiać przynajmniej jedną z trzech wartości – historyczną, artystyczną lub naukową. Dlatego też albo np. musi być unikalny (nie zaliczany do produkcji masowej), albo musi dokumentować ważne etapy rozwoju techniki motoryzacyjnej, albo musi być powiązany z ważnymi wydarzeniami historycznymi. To jednak zaledwie garstka z wielu przykładów.
Tych wartości nie muszą spełniać pojazdy mające 50 lat lub więcej, w związku z czym o wiele łatwiej zostaną one wpisane do wojewódzkiej ewidencji zabytków. Nie oznacza to jednak, że młodsze pojazdy nie mogą zostać zabytkami na terenie województwa podlaskiego. Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Białymstoku dopuszcza możliwość uznania za zabytek pojazdu mającego co najmniej 35 lat (czyli wyprodukowanego w 1989 roku lub wcześniej), ale tylko wtedy, gdy przedstawia on wartość historyczną, artystyczną lub naukową, a ponadto jest on zachowany w oryginalnym stanie lub jest odrestaurowany na bazie oryginalnych dokumentów i zgodnie z technologią okresu jego produkcji. Kwestie dotyczące oryginalności zachowania muszą przy tym także spełniać pojazdy mające 50 lat i więcej.
Auta zabytkowe (woj. podlaskie). Będzie trudniej z rejestracją na zabytek?
Jak się wobec tego okazuje, w praktyce ciężko już będzie wpisać do wojewódzkiej ewidencji zabytków województwa podlaskiego pojazdy mające mniej niż 50 lat, gdyż słuszność uznania za zabytek pojazdu młodszego (co najmniej 35-letniego) trzeba będzie odpowiednio uargumentować. Nie oznacza to jednak, że jest to niemożliwe. Więcej szczegółów dotyczących nowych zasad odnośnie pojazdów zabytkowych w woj. podlaskim znajduje się w dokumencie udostępnionym przez Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Białymstoku.
