Konwencja Bazylejska – co to? Czego dotyczy?

Najogólniej rzecz ujmując, Konwencja Bazylejska porusza kwestie związane z międzynarodowym transportem odpadów niebezpiecznych. Dowiedz się, czego konkretnie dotyczy ten dokument.

Konwencja Bazylejska o kontroli transgranicznego przemieszczania i usuwania odpadów niebezpiecznych została przygotowana w 1989 roku. Jej głównym celem jest ochrona zdrowia człowieka i środowiska przed szkodliwymi skutkami wynikającymi z wytwarzania odpadów niebezpiecznych i innych odpadów, ich transgranicznego przemieszczania oraz z gospodarki takimi odpadami. Obecnie stronami konwencji jest 190 państw, w tym wszystkie kraje należące do Unii Europejskiej.

Omawiany dokument definiuje odpady jako „substancje lub przedmioty, które są usuwane lub których usuwanie zamierza się przeprowadzić albo których usuwanie jest wymagane z mocy przepisów prawa krajowego”. Określa również, jakie są rodzaje odpadów niebezpiecznych i dzieli je na podlegające kontroli oraz wymagające specjalnej uwagi, a także wskazuje, jakie informacje powinny być zawarte w zawiadomieniu i dokumencie przewozowym.

Konwencja Bazylejska – kategorie odpadów podlegających kontroli

Strumienie odpadów:

Y1 – odpady sanitarne ze szpitali, ośrodków medycznych i klinik
Y2 – odpady z produkcji i przygotowywania produktów farmaceutycznych
Y3 – zużyte środki farmaceutyczne i leki
Y4 – odpady pochodzące z produkcji i stosowania biocydów i fitofarmaceutyków
Y5 – odpady pochodzące z wytwarzania i stosowania chemikaliów do konserwacji drewna
Y6 – odpady pochodzące z produkcji i wykorzystania rozpuszczalników organicznych
Y7 – odpady zawierające cyjanki pochodzące z obróbki cieplnej oraz procesów hartowania
Y8 – odpadowe oleje mineralne nienadające się do ich pierwotnie zamierzonego zastosowania
Y9 – zaolejone ścieki, mieszaniny węglowodory-woda, emulsje
Y10 – odpadowe substancje i artykuły zawierające lub zanieczyszczone polichlorowanymi dwufenylami (PCB) i/lub polichlorowanymi trifenylami (PCT), i/lub polibromowanymi dwufenylami (PBB)
Y11 – odpady smołowe z procesów rafinowania, destylacji i obróbki pirolitycznej
Y12 – odpady z produkcji lub stosowania tuszów, barwników, pigmentów, farb, lakierów i pokostów
Y13 – odpady z produkcji lub stosowania żywic, lateksu, plastyfikatorów, klejów/spoiw
Y14 – odpadowe substancje chemiczne powstające w badaniach naukowych i działalności rozwojowej lub szkoleniowej, które nie są zidentyfikowane i/lub nowo powstałe, a których skutki działania na człowieka i/lub środowisko są nieznane
Y15 – odpady o właściwościach wybuchowych nieobjęte inną legislacją
Y16 – odpady z produkcji i stosowania chemikaliów fotograficznych i materiałów znajdujących zastosowanie w fotochemii
Y17 – odpady z procesów powierzchniowej obróbki metali i tworzyw sztucznych
Y18 – pozostałości z procesów unieszkodliwiania odpadów przemysłowych

Odpady zawierające:

Y19 – karbonylki metali
Y20 – beryl; związki berylu
Y21 – związki chromu sześciowartościowego
Y22 – związki miedzi
Y23 – związki cynku
Y24 – arsen; związki arsenu
Y25 – selen; związki selenu
Y26 – kadm; związki kadmu
Y27 – antymon; związki antymonu
Y28 – tellur; związki telluru
Y29 – rtęć; związki rtęci
Y30 – tal; związki talu
Y31 – ołów; związki ołowiu
Y32 – nieorganiczne związki fluoru bez fluorku wapnia
Y33 – cyjanki nieorganiczne
Y34 – roztwory kwaśne lub kwasy w postaci stałej
Y35 – roztwory zasadowe lub zasady w postaci stałej
Y36 – azbest (pył i włókna)
Y37 – organiczne związki fosforu
Y38 – cyjanki organiczne
Y39 – fenole; związki fenoli, w tym chlorofenole
Y40 – etery
Y41 – rozpuszczalniki organiczne zawierające chlorowce
Y42 – rozpuszczalniki organiczne niezawierające chlorowców
Y43 – polichlorowany dwubenzofuran i związki chemiczne o podobnym składzie
Y44 – polichlorowana dwubenzo-p-dioksyna i związki chemiczne o podobnym składzie
Y45 – chlorowcopochodne innych związków organicznych inne poza wymienionymi w niniejszym załączniku (np. Y39, Y41, Y42, Y43, Y44)

Konwencja Bazylejska – kategorie odpadów wymagających specjalnej uwagi

Y46 – odpady z gospodarstwa domowego
Y47 – pozostałości ze spopielania odpadów z gospodarstwa domowego

Konwencja Bazylejska – lista charakterystyk niebezpieczeństwa

1 – H1 – substancje wybuchowe – ciała stałe lub ciecze, lub odpady (albo mieszaniny substancji lub odpadów), które ze swej natury są zdolne w wyniku reakcji chemicznej wytwarzać gazy o takiej temperaturze i ciśnieniu i przy takiej szybkości, że może to spowodować szkody w otoczeniu
3 – H3 – ciecze palne – ciecze lub mieszaniny cieczy albo ciecze zawierające ciała stałe w roztworze lub zawiesinie (na przykład: farby, pokosty, lakiery, lecz z wyłączeniem substancji inaczej sklasyfikowanych ze względu na ich właściwości niebezpieczne), które wydzielają gazy palne w temperaturach nie większych niż 60,5 °C w próbie w naczyniu zamkniętym i nie większych niż 65,6 °C w próbie w naczyniu otwartym
1 – H4.1 – palne ciała stałe – ciała stałe lub odpady stałe, inne niż sklasyfikowane jako wybuchowe, które w typowych dla transportu warunkach są łatwo zapalne lub mogą spowodować albo przyczynić się do pożaru na skutek tarcia
2. – H4.2 – substancje lub odpady podatne na samozapłon – substancje lub odpady, które są podatne na samoogrzanie w normalnych warunkach spotykanych w transporcie albo na ogrzanie w kontakcie z powietrzem, i dlatego zdolne do zapalenia się
3 – H4.3 – substancje lub odpady, które w zetknięciu z wodą wydzielają gazy palne – substancje lub odpady, które na skutek wzajemnego oddziaływania z wodą są podatne na samozapłon lub na wydzielanie gazów palnych w ilościach niebezpiecznych
1 – H5.1 – utlenianie – substancje lub odpady, które chociaż same niekoniecznie są palne, mogą w wyniku wydzielania tlenu powodować lub przyczyniać się do palenia innych materiałów
2 – H5.2 – nadtlenki organiczne – substancje organiczne lub odpady, które zawierając dwuwartościową strukturę -o-o-, są niestabilne termicznie i mogą podlegać samoprzyspieszającemu się rozkładowi egzotermicznemu
1 – H6.1 – substancje (silnie) trujące – substancje lub odpady, które w razie spożycia lub wdychania albo kontaktu ze skórą mogą spowodować śmierć, rany lub szkodę na zdrowiu człowieka
2 – H6.2 – substancje zakaźne – substancje lub odpady zawierające żywe mikroorganizmy albo ich toksyny, o których wiadomo albo podejrzewa się, że wywołują choroby u zwierząt lub ludzi
8 – H8 – substancje korodujące – substancje lub odpady, które na skutek oddziaływania chemicznego w kontakcie z żywą tkanką powodują poważne uszkodzenia albo w wypadku wycieku powodują materialne uszkodzenie lub nawet zniszczenie innych towarów lub środków transportu; mogą także powodować inne zagrożenia
9 – H10 – wydzielanie gazów trujących w kontakcie z powietrzem lub wodą – substancje lub odpady, które na skutek wzajemnego oddziaływania z powietrzem lub wodą mogą wydzielać gazy trujące w ilościach niebezpiecznych
9 – H11 – substancje toksyczne (o opóźnionym działaniu lub chroniczne) – substancje lub odpady, które w przypadku wdychania lub spożycia albo wchłonięcia przez skórę zdolne są powodować skutki opóźnione lub chroniczne, w tym rakotwórczość
9 – H12 – substancje ekotoksyczne – substancje lub odpady, które w razie ich uwolnienia mogą lub będą oddziaływać, natychmiast lub z opóźnieniem, negatywnie na środowisko, na skutek bioakumulacji i/lub toksycznego oddziaływania na systemy biotyczne
9 – H13 – substancje, które po zakończeniu procesu usuwania odpadów, w jakikolwiek sposób, poprzez wydzielanie innych materiałów, np. wycieków, oddziaływają według wyżej podanych charakterystyk

Konwencja Bazylejska – informacje wymagane w zawiadomieniu

Zawiadomienie o międzynarodowym transporcie odpadów niebezpiecznych powinien zawierać następujące dane:

przyczyna wywozu odpadów;
eksporter odpadów;
wytwórca(-y) odpadów i miejsce wytworzenia;
usuwający odpady i aktualne miejsce usuwania;
planowy(-i) przewoźnik(-cy) odpadów lub jego (ich) agenci, jeżeli są znani;
kraj eksportujący odpady;
planowane kraje tranzytowe;
kraj przywozu odpadów;
zawiadomienie ogólne lub jednorazowe;
planowane: data(-y) dostaw(-y) i termin wyeksportowania odpadów oraz proponowany szlak przewozu (łącznie z punktem wjazdu i wyjazdu);
planowany rodzaj transportu (drogowy, kolejowy, morski, powietrzny, wody śródlądowe);
informacje o ubezpieczeniu;
określenie i opis fizyczny odpadów, łącznie z kodem Y i ONZ, skład odpadów, informacja o wymaganiach ostrożności obchodzenia się z odpadami, łącznie z działaniami w razie nieprzewidzianego wypadku;
rodzaj planowanego opakowania (np. w masie, pojemnikach, cysternach);
szacunkowa waga/objętość;
technologiczny proces wytworzenia odpadów;
dla odpadów wyszczególnionych w załączniku I, klasyfikacja z załącznika III: charakterystyki niebezpieczeństwa, kod H, klasa ONZ;
metoda usuwania, według załącznika IV;
oświadczenie wytwórcy i eksportera o poprawności powyższej informacji;
informacja usuwającego odpady (łącznie z technicznym opisem zakładu) przekazana eksporterowi lub wytwórcy, na podstawie której usuwający stwierdza, że nie istnieje powód do przypuszczeń, iż w zgodności z prawem i przepisami kraju importującego odpady nie będą zagospodarowane w sposób niebezpieczny dla środowiska;
informacja dotycząca kontraktu pomiędzy eksporterem i usuwającym.

Konwencja Bazylejska – informacje wymagane w dokumencie przewozowym

Dokument przewozowy stosowany przy międzynarodowym transporcie odpadów niebezpiecznych powinien zawierać następujące dane:

eksporter odpadów;
wytwórca(-y) odpadów i miejsce wytworzenia;
usuwający odpady i aktualne miejsce usuwania;
przewoźnik(-cy) odpadów lub jego (ich) agent(-ci);
przedmiot zawiadomienia ogólnego lub jednorazowego;
data rozpoczęcia transgranicznego przemieszczania oraz data(-y) i podpis każdej osoby odpowiedzialnej za odbiór odpadów;
środki transportu (drogowy, kolejowy, wody śródlądowe, morski, powietrzny), łącznie z krajem: eksportującym, tranzytowym i importującym, a także wyznaczone punkty wjazdu i wyjazdu;
ogólny opis odpadów (odpowiednio: stan fizyczny, właściwa nazwa przewozowa ONZ i klasa oraz kod ONZ, kod Y i kod H);
informacja o specjalnych wymaganiach ostrożności obchodzenia się z odpadami, łącznie z działaniami, w razie nieprzewidzianego wypadku;
rodzaj i liczba opakowań;
ilość – waga/objętość;
oświadczenie wytwórcy lub eksportera o poprawności powyższej informacji;
deklaracja wytwórcy lub eksportera stwierdzająca brak sprzeciwu kompetentnych władz wszystkich zainteresowanych państw będących stronami konwencji;
potwierdzenie odbioru odpadów przez usuwającego w wyznaczonym urządzeniu usuwającym i określenie metody usuwania oraz przybliżonej daty usuwania.