Zarówno prawo pierwokupu, jak i prawo odkupu są związane ze sprzedażą. Jednak jakie są między nimi różnice i jak można je zastosować w praktyce? Odpowiedzi na te pytania znajdują się poniżej.
Co to jest prawo pierwokupu?
Czym jest prawo pierwokupu? Najprościej mówiąc, to pierwszeństwo w zakupie określonej rzeczy. Obowiązuje między dwiema stronami, które zawarły ze sobą odpowiednią umowę z zastrzeżeniem tego prawa. Może zostać wykonane dopiero, kiedy właściciel wskazanej rzeczy zdecyduje się ją sprzedać. Od tego momentu, w ciągu miesiąca trzeba zgłosić chęć realizacji prawa (jeśli dotyczy nieruchomości) albo w ciągu tygodnia, jeśli dotyczy innego przedmiotu.
Nie ma konkretnego czasu na wykonanie tego prawa. To oznacza, że obowiązuje ono aż do pełnej realizacji po ogłoszeniu chęci sprzedaży. Chyba, że obie strony ustaliły konkretną datę ważności, np. na 2, 5 czy 10 lat. Trzeba zaznaczyć, że pierwokup może przysługiwać z odpowiednich zapisów prawa. Dotyczy to różnych instytucji, które mają pierwszeństwo w zakupie zabytkowych nieruchomości lub przedmiotów.
Co to jest prawo odkupu?
Czym jest prawo odkupu? Dzięki niemu właściciel, który sprzedał jakąś rzecz, może ją odkupić w ciągu 5 lat. Osoba, która ją wcześniej kupiła, musi ją oddać. Jednak żeby sprzedający mógł to zrobić, musi zastrzec sobie takie prawo w sporządzonej umowie sprzedaży.
W odróżnieniu od prawa pierwokupu, odkup ma ograniczony czas na wykonanie. Obie strony mogą je wypełnić w ciągu 5 lat od podpisania umowy sprzedaży. Jeśli dojdzie do wykonania tego prawa, to sprzedający musi oddać kupującemu całą sumę oraz dodatkowe koszty, które poniósł, np. na sporządzenie aktu notarialnego czy ulepszenie tej rzeczy.
Różnice między prawem pierwokupu a prawem odkupu
Jakie są różnice między tymi prawami? Oto kilka najważniejszych z nich:
- Prawo pierwokupu może być zrealizowane, kiedy rzecz zostanie wystawiona na sprzedaż. Prawo odkupu można zrealizować w dowolnym momencie;
- Prawo pierwokupu ma nieograniczony czas na realizację. W przypadku prawa odkupu ten czas wynosi 5 lat;
- Prawo pierwokupu może wynikać z ogólnych zapisów prawa i umowy (zastrzeżenie prawa pierwokupu może znaleźć się w umowie sprzedaży, najmu lub dzierżawy, jeśli tak zdecydują obie strony). Z kolei prawo odkupu można zrealizować tylko na podstawie zapisów umowy sprzedaży.
Co ważne, oba te prawa są niezbywalne i niepodzielne. To oznacza, że nie można ich przenieść w umowie na kogoś innego (jednak mogą być one odziedziczone) albo kupić tylko część rzeczy, której dotyczyły te prawa. Kiedy właściciele praw chcą je zrealizować, to muszą złożyć odpowiednie oświadczenia drugim stronom. Muszą być one poświadczone przez notariusza, jeśli jest to konieczne. Posiadacze tych praw mogą z nich zrezygnować w dowolnej chwili. Wystarczy tylko powiadomić o tym drugą stronę na piśmie.
Kiedy stosuje się prawo pierwokupu i prawo odkupu?
Zdecydowanie częściej używa się prawa pierwokupu niż odkupu. Głównym powodem jest czas jego obowiązywania oraz większa możliwość zastosowania. Jak w praktyce może wyglądać wykorzystanie tych praw? Dobrze pokazują to poniższe przykłady.
Prawo pierwokupu. Pan Andrzej jest w ciężkiej sytuacji finansowej i musi sprzedać swój samochód, ale liczy na to, że go kiedyś odzyska. Znalazł klienta i sporządził umowę sprzedaży z zastrzeżeniem prawa pierwokupu. Po jej podpisaniu ma prawo jako pierwszy kupić samochód, kiedy nowy właściciel zdecyduje się go sprzedać. Jeśli w umowie nie określono czasu trwania prawa do pierwokupu, to obowiązuje ono aż do realizacji lub rezygnacji z niego.
Prawo odkupu. Pan Szymon potrzebuje gotówki, dlatego musi sprzedać swój samochód. Po znalezieniu klienta ustalił razem z nim, że w umowie sprzedaży znajdzie się prawo odkupu. Jeśli w ciągu 5 lat pan Szymon będzie chciał odkupić pojazd, to klient musi mu go oddać. W takim wypadku pan Szymon płaci całą kwotę i dodatkowe koszty.
Polecamy również:
Zadatek a zaliczka. Co lepiej wybrać przed zakupem samochodu?
Umowa przedwstępna sprzedaży pojazdu. Co to jest i jak ją spisać?
