Kierowca zawsze powinien być ostrożny, bo sytuacja na drodze potrafi rozwinąć się w trudny do przewidzenia sposób. Co grozi za potrącenie pieszego? W jakich sytuacjach winę ponosi pieszy?
Pieszy, w świetle prawa, to nie tylko osoba poruszająca się po chodniku, pasach itp. W przepisach miano pieszego mają również osoby, które prowadzą, pchają lub ciągną rower, motorower, motocykl, wózek podręczny, inwalidzki, dziecięcy itp. Należy jednak wyraźnie zaznaczyć, że słowo „prowadzą” w odniesieniu do motoroweru bądź roweru nie oznacza, że chodzi o kierowanie tym pojazdem. Mowa o prowadzeniu go np. po chodniku, po poboczu itp. Za pieszego uznaje się również osoby, której znajdują się na drodze poza pojazdem, niebędące w trakcie wykonywania pracy, jak również osoby w wieku do 10 lat, które kierują rowerem, ale przebywają pod opieką osoby dorosłej.
Podstawa prawna, czyli co grozi za potrącenie pieszego?
Podstawa prawna jest jasna, ale na długość kary wpływa bardzo wiele czynników. Zacznijmy jednak od tego, że prawa i konsekwencje za ich złamanie są bardzo ściśle określone. Mało tego, prawa te są uaktualniane, gdy np. dochodzi do wyraźnie wzmożonej liczby wypadków lub gdy dojdzie do bezprecedensowej sytuacji np. potrącenie pieszych ze skutkiem śmiertelnym w obszarze zabudowanym, gdy kierowca jest pod wpływem alkoholu, narkotyków itp. A co grozi za potrącenie pieszego? O tym mówi artykuł 177. Kodeksu karnego, który brzmi.
Kto, naruszając, chociażby nieumyślnie, zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, powoduje nieumyślnie wypadek, w którym inna osoba odniosła obrażenia ciała określone w art. 157 § 1 podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Co z tego wynika? Otóż jeśli kierowca złamie zasady bezpieczeństwa, nawet nieumyślnie np. gdy przyczyną jest śliska nawierzchnia, słaba widoczność, warunki pogodowe, podczas którego dojdzie do zadania obrażeń pieszym, może on podlegać karze pozbawienia wolności do lat 3. Warto również zwrócić uwagę na wzmiankę dot. artykułu 157, który określa o jakich obrażeniach ciała mowa. Długość kary wymieniona w tym artykule zależy przede wszystkim od długości trwania uszczerbku na zdrowiu, rozstroju zdrowia, a także od osoby pokrzywdzonej. Oczywiście, gdy poniesione obrażenia będą bardzo ciężkie lub osoba ta poniesie śmierć, kara ulega wydłużeniu.
Jeżeli następstwem wypadku jest śmierć innej osoby albo ciężki uszczerbek na jej zdrowiu, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
No dobrze, ale co dokładnie zalicza się do „ciężkiego uszczerbku na zdrowiu”? Czy złamana ręka również jest tak traktowana? Otóż owszem, może być tak traktowana, jeśli poszkodowany całkowicie lub trwale straci zdolność do wykonywania pracy w swoim zawodzie. Reasumując, do najcięższych wypadków zalicza się takie, w których poszkodowany ponosi śmierć lub:
- Został pozbawiony słuchu, mowy, zdolności płodzenia;
- Doznał ciężkiego kalectwa;
- Na skutek wypadku pojawiła się ciężka, długotrwała i/lub nieuleczalna choroba;
- Pojawiła się choroba realnie zagrażająca życiu;
- Pojawiła się choroba psychiczna (trauma, zespół stresu pourazowego itp.);
- Pojawiło się trwałe, istotne i nieodwracalne oszpecenie lub zniekształcenie ciała.
Należy mieć na uwadze, że powyższe trwałe uszczerbki na zdrowiu mogą pojawić się po czasie np. zespół stresu pourazowego, choroba, która została wywołana wypadkiem itp. Bywa, że nawet kilka lat po wypadku postępowanie jest wznawiane, aby zmienić kwalifikację zdarzenia i pociągnąć kierowcę do odpowiedzialności.
Co wpływa na wymiar kary dla kierowcy?
Rzecz jasna nie jest tak, że kierowca zawsze podlega karze, choć bardzo często dochodzi do postępowania, aby wyjaśnić wszystkie okoliczności zdarzenia, bowiem każde zdarzenie jest inne i wymaga dogłębnego sprawdzenia. Bywa, że część winy ponoszą obie strony, jak również cała wina spoczywa na jednej ze stron – kierowcy lub pieszego. Na wymiar kary oraz wszelakie konsekwencje wpływ mają przede wszystkim:
- Zachowanie pieszego, jego stan zdrowia, czy był pod wpływem alkoholu i/lub innych środków odurzających oraz to, czy przestrzegał przepisów, zachował ostrożność itp.
- Zachowanie kierowcy, jego stan zdrowia, czy był pod wpływem alkoholu i/lub innych środków odurzających, czy przestrzegał przepisów ruchu drogowego (prędkość, znaki, stan nawierzchni, widoczność, pogoda itp.), czy stan techniczny pojazdu był prawidłowy, jak zachowali się inni uczestnicy ruchu (np. wymuszenie powodujące potrącenie itp.), zachowanie po wypadku, udzielenie pomocy itp.
Jak widać po stronie kierowcy leży zdecydowanie więcej obowiązków, ale to on podczas wypadku ma większe szanse na wyjście z niego bez uszczerbku na zdrowiu. Poza tym podczas dochodzenia znaczenie mogą mieć również poprzednie kary. Jeśli kierowca lub pieszy mieli w swojej przeszłości podobne zdarzenia i byli wtedy uznani winnymi, sąd może wziąć to pod uwagę podczas ustalania wysokości kary.
Wysokość mandatów i dalsze konsekwencje
Kodeks karny przewiduje wiele kar w zależności od rodzaju popełnionego wykroczenia, przestępstwa itp. Wszystko zależy od okoliczności i trudno określić najczęstszy wymiar kary. Sąd może brać pod uwagę wiele czynników – o niektórych wspominaliśmy wyżej. Przykładowo, kto na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu, nie zachowując należytej ostrożności, powoduje zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym, podlega karze grzywny. Jej wysokość może sięgnąć nawet 2500 złotych pod warunkiem, że pieszy nie doznał w wyniku potrącenia żadnego uszczerbku na zdrowiu. Obrazując, kierowca może dostać taką karę nawet za delikatne dotknięcie pieszego na pasach, jeśli np. naocznym świadkiem będzie patrol policji lub sytuacja będzie zarejestrowana np. za pośrednictwem miejskiego monitoringu.
Ucieczka z miejsca zdarzenia lub stan po spożyciu alkoholu.
Zupełnie inaczej wygląda sprawa, gdy kierowca jest w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia. Wówczas sąd orzeka karę pozbawienia wolności przewidzianą za przypisane sprawcy przestępstwo w wysokości od dolnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę, a w wypadku przestępstwa określonego w art. 177 § 2 w wysokości nie niższej niż 2 lata, do górnej granicy tego zagrożenia zwiększonego o połowę.
Oczywiście nietrudno się domyślić, że najsurowiej karane są potrącenia pieszego na pasach, gdy kierowca był pod wpływem środków odurzających tj. alkohol, narkotyki, dopalacze itp. Należy również pamiętać, że kodeks karny art. 115 § 16. określa stan nietrzeźwości jako:
- Zawartość alkoholu we krwi przekracza 0,5 promila albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość lub;
- Zawartość alkoholu w 1 dm3 wydychanego powietrza przekracza 0,25 mg albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość.
Ważne jest, aby rozróżniać stan nietrzeźwości od stanu po spożyciu alkoholu. To bardzo istotne. O stanie po spożyciu alkoholu mówimy wówczas, gdy stężenie alkoholu we krwi wynosi między 0,2 a 0,5 promila. Co istotne, nawet jeśli kierowca nie był głównym sprawcą wypadku, ale prowadził pod wpływem alkoholu, policja i tak może go ukarać mandatem. A jakie są kary za potrącenie pieszego pod wpływem alkoholu:
- W przypadku, gdy potrącony dozna jedynie lekkich obrażeń, bez poważnego uszczerbku na zdrowiu, kierowcy grozi kara pozbawienia wolności do 4,5 lat;
- W przypadku, gdy pieszy w wyniku potrącenia zostanie poważnie ranny lub poniesie śmierć, sąd może zastosować zaostrzony wymiar kary – minimalna kara wynosi 2 lata pozbawienia wolności, a w szczególnych przypadkach, maksymalny wymiar kary może wynieść nawet 12 lat. Ponadto kierowca dostaje dożywotni zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych.
Potrącenie z winy pieszego. Co wtedy?
Co prawda w większości przypadków winą za potrącenie obarczany jest kierowca lub wina jest wspólna, ale są sytuacje, w których to pieszy odpowiada za zaistniałe zdarzenie drogowe. Kiedy tak się dzieje? Zazwyczaj wtedy, gdy pieszy nie stosuje się do przepisów wskazanych w art. 13 i 14 ustawy o Prawo o ruchu drogowym. Co się mieści w tych przepisach? Jest to m.in.
- Nagłe wtargnięcie na jezdnię np. wejście bezpośrednio pod jadący pojazd, wejście na jezdnię spoza innego pojazdu, np. autobusu lub innej przeszkody, która ogranicza widoczność kierowcy, nagłe przebieganie przez jezdnię bez zachowania ostrożności itp.;
- Przechodzenie przez jezdnię lub torowisko w niedozwolonych miejscach (poza przejściem dla pieszych, w odległości mniejszej niż 100 metrów od przejścia itp.);
- Przechodzenie przez jezdnię na czerwonym świetle;
- Poruszanie się po jezdni zamiast po chodniku lub wyznaczonym miejscu;
- Niezachowanie ostrożności np. korzystanie ze smartfona, czytanie książki itp.;
- Przebywanie pod wpływem alkoholu i/lub innych środków odurzających.
Oczywiście przesłanek, które przemawiają na niekorzyść pieszego może być więcej, a o ich zaistnieniu decyduje sąd. Jeżeli pieszy zostanie uznany za jedynego sprawcę zdarzenia, w takiej sytuacji ponosi on pełną odpowiedzialność, co oznacza konieczność pokrycia strat, np. naprawy lub wymiany uszkodzonej w wyniku potrącenia maski pojazdu.
