Niektóre silniki mają podatne na wycieranie wałki rozrządu. Usterka tylko z pozoru jest niegroźna. Powoduje bowiem nierówną pracę motoru i utratę mocy. Naprawa może pochłonąć kilka tysięcy złotych.
Praktycznie w każdym silniku czterosuwowym zawory są otwierane przez nacisk krzywek obracającego się wałka rozrządu. Jednym z nielicznych wyjątków są jednostki z opracowanym przez Fiata elektrohydraulicznym systemem MultiAir (szerzej na jego temat piszemy tutaj). Ruch obrotowy i nacisk oznacza też tarcie. Tarcie z kolei – przy niedostatecznym smarowaniu lub niewystarczającej odporności materiału poddawanego obciążeniom – oznacza szybko postępujące zużycie. I to właśnie główne przyczyny wycierania się wałków rozrządu. Zużycie związane z ograniczonym smarowaniem może mieć miejsce w kilku przypadkach – gdy magistrale doprowadzające olej są zbyt wąskie, z biegiem czasu pompa olejowa traci pierwotną wydajność lub kierowca napełnia silnik środkami smarnymi, które nie spełniają zaleceń producenta auta – jest to szczególnie ważne w 1.9 TDI PD, czyli silniku grupy Volkswagena z pompowtryskiwaczami aktywowanymi dodatkową krzywką na wałku rozrządu. Kolejnym przykładem zawodnego wałka rozrządu może być Honda Accord VIII z nietrwałym wałkiem zaworów wydechowych czy diesle 1.6 HDi koncernu PSA oraz 2.2 SkyActiv-D Mazdy sprzed 2014 r.
Przyczyną przyspieszonego zużycia krzywek wałka rozrządu może być też niedopasowanie oleju do warunków – np. stosowanie rzadkich olejów 0W20 czy 0W30 w skrajnie obciążanych silnikach. Zdarza się że wałek rozrządu ulega przedwczesnemu zużyciu także z powodu błędów montażowych (np. zbyt mocno dokręconych śrub). To jednak rzadki scenariusz.
Wałek rozrządu – objawy zużycia
Wytarcie wałka rozrządu wprawny mechanik rozpozna także po objawach, którymi są m.in. nierówna praca silnika, utrata mocy czy kopcenie diesli przy wysokich obrotach. Diagnostykę ułatwia doświadczenie – w niektórych jednostkach po określonym przebiegu pojawienie się problemu z wytartymi wałkami rozrządu jest bardzo prawdopodobne.
By sprawdzić czy silnik ma zużyte wałki rozrządu trzeba zdjąć dekiel zaworowy. W niektórych modelach jest to proste, w innych wręcz przeciwnie – np. Subaru, gdzie pokrywy głowicy znajdują się dosłownie centymetry od podłużnic. Problem zwykle rozwiązuje się sam – jest wątpliwe, by podczas oględzin przedzakupowych, nawet w autoryzowanym serwisie, właściciel pojazdu wyraził zgodę na rozbiórkę auta. Stan krzywek wałka rozrządu można więc próbować obejrzeć przez korek wlewu oleju – w niektórych modelach można tą drogą dostrzec fragment jednej lub kilku krzywek.
Wałek rozrządu – regeneracja
Naprawa wałka rozrządu – szczególnie, gdy jest on wykonany z żeliwa – jest możliwa. Wałki regeneruje się metodą napawania, czyli poprzez nakładanie na nadtopioną powierzchnię warstwy stopionego metalu. Następnie wałek należy poddać odpowiedniej obróbce cieplno-chemicznej, która zapewni mu odpowiednią wytrzymałość. Za naprawę jednego czopu trzeba zapłacić zwykle 50-70 zł. W przypadku klasycznego silnika z 16-zaworową głowicą i dwoma wałkami oznacza to koszt ok. 500-700 zł/wałek, gdyż naprawy mogą wymagać też czopy wałka. Nowy, oryginalny wałek do czterocylindrowego silnika, może kosztować nawet dwukrotnie więcej.
Redakcja poleca: Wymiana oleju silnikowego: jak często, ile kosztuje, jak ją wykonać?
Finalny rachunek za naprawę silnika będzie oczywiście wyższy. Dochodzi do tego przygotowanie głowicy pod naprawione wałki, wymiana uszczelek, a często przy okazji także uszczelniaczy i popychaczy zaworowych oraz napędu rozrządu. Lepiej nie liczyć, że na fakturze pojawi się kwota niższa niż 1500-2000 zł. W przypadku naprawy zleconej ASO suma ta nierzadko ulega podwojeniu. Czy wytarty wałek rozrządu można tanio naprawić? Owszem, pod warunkiem, że usługa zostanie przeprowadzona z wykorzystaniem używanego wałka i bez dokonywania dodatkowych napraw, co w przypadku starszych aut często jest praktykowane.
Jak zapobiegać wytarciu wałków rozrządu?
Aby zwiększyć żywotność wałków rozrządu kierowca powinien pamiętać o regularnych wymianach oleju i stosowaniu środków smarnych odpowiedniej jakości. Ważne jest też stosowanie dobrych filtrów oleju – powierzchnie ślizgowe są wrażliwe na zanieczyszczenia zawieszone w oleju, którymi mogą być produkty zużywania się silnika czy wałka w postaci drobin metalu. Można także pomyśleć o skróceniu okresów między wymianami oleju z 30 do 20 tys. km. To szczególnie istotne w dieslach z DPF, które są używane głównie w mieście. Procedura wypalania filtra w wielu modelach powoduje chwilowe zwiększanie dawek paliwa. Część niespalonego oleju napędowego przenika do oleju silnikowego i rozrzedza środek smarny. Sugerujemy także delikatne traktowanie zimnego silnika – wałki rozrządu znajdują się w dużej odległości od miski olejowej, więc podobnie jak turbosprężarka są jednymi z ostatnich elementów, które zaczynają być w pełni smarowane po uruchomieniu silnika.
Redakcja poleca: Najlepsze silniki benzynowe z turbo
