Każdy kierowca powinien wiedzieć jak sprawdzić poziom oleju w silniku i wyrobić sobie nawyk regularnych kontroli stanu środka smarnego. Czujnik nie zawsze zdaje egzamin.
We wnętrzu każdego silnika krąży kilka litrów oleju, którego zdaniem jest smarowanie współpracujących elementów, usuwanie zanieczyszczeń oraz odbiór nadmiaru ciepła z jednostki napędowej. Wszystko to sprawia, że regularne wymiany oleju, a także częste kontrole jego stanu to konieczność. Niektóre silniki spalają olej – zdarza się, że w tempie 0,5-1,0 l/1000 km lub wyższym. Oznacza to, że przejście z poziomu maksymalnego do minimalnego to kwestia zaledwie 1000 km jazdy. Z tego powodu poziom oleju warto sprawdzać przed każdą dłuższą podróżą, co 1000-2000 km albo wyrobić sobie nawyk kontroli przy każdym tankowaniu. I to bez względu na to, czy nasz samochód pobiera olej, czy nie. Ubytek oleju może zacząć się nagle, np. z powodu awarii odmy, uszczelnień wirnika turbosprężarki czy wycieku. Jeżeli zabraknie oleju, zatarcie silnika jest kwestią dosłownie pojedynczych kilometrów.
Jak sprawdzić poziom oleju w silniku?
1. Ustaw samochód na poziomym podłożu. Nachylenie czy wjechanie dwoma kołami na krawężnik wpłynie na poprawność odczytu.
2. Wyłącz silnik i poczekaj 10 minut przez rozpoczęciem kontroli (czas jest niezbędny, by rozprowadzony po silniku olej spłynął do miski olejowej). Poziom oleju można sprawdzać też na zimnym silniku, ale trzeba pamiętać, że środek smarny zwiększa swoją objętość, więc wskazanie bliskie minimum może nie być powodem do niepokoju.
3. Wyciągnij bagnet do poziomu oleju, przetrzyj go czystą szmatką lub papierowym ręcznikiem, wciśnij bagnet, upewniając się, że jest on właściwie osadzony w mocowaniu.
4. Wyciągnij bagnet i sprawdź poziom oleju – musi mieścić się między polami oznaczonymi jako MIN oraz MAX, otworami lub innymi znacznikami.
5. Włóż miarkę w jej miejsce, upewniając się, że została właściwie dociśnięta.
Jeżeli olej w naszym silniku był niedawno wymiany i jest czysty, zauważenie jego stanu na bagnecie może nie być łatwe. W niektórych samochodach dochodzą do tego trudności związane ze stosowaniem rzadkich środków smarnych oraz prowadnicy bagnetu o skomplikowanym kształcie. Sprzyja to rozcieraniu oleju po miarce i utrudnia odczyt. W takiej sytuacji kontrolę warto ponowić, a poziom oleju próbować określić, patrząc na bagnet pod światło, co może ułatwić znalezienie poziomu odcięcia między suchą i pokrytą olejem częścią bagnetu.
Stan oleju MUSI znajdować się powyżej poziomu minimalnego. Jeżeli jest niższy, olej trzeba natychmiast uzupełnić – jeżeli nie mamy pod ręką oleju wymaganego przez producenta lub nie możemy go kupić na stacji, wlejmy jakikolwiek olej i zaplanujmy wymianę oleju. To lepsze niż jazda ze zbyt małym poziomem oleju. Olej wlewajmy małymi porcjami i sprawdzajmy jego stan, by uniknąć przekroczenia poziomu maksymalnego. Aby metalowe elementy silnika nie doznały szoku termicznego nie zaleca się wlewania zimnego oleju do gorącego silnika – odczekajmy przynajmniej kilkanaście minut, żeby wytracił trochę temperatury.
Redakcja poleca: Co oznacza kontrolka ciśnienia oleju?
Niektóre modele samochodów i motocykli mają oznaczone nie tylko poziomy MIN oraz MAX. Przykładowo: na bagnetach starszych modeli Subaru znajduje się nacięcie sygnalizujące dopuszczalny poziom oleju dla ciepłego silnika (olej zwiększa swoją objętość pod wpływem temperatury). W innych pojazdach można trafić na bagnety z zakresami poziomów dla zimnego i ciepłego silnika, jak również próg, przy którym zalecane jest dolanie np. 1 litra czy kwarty oleju. W przypadku motocykli mogą dochodzić do tego oznaczenia dla motocykla ustawionego w pionie oraz podpartego na bocznej podporze.
UWAGA! Nie istnieje jednolity system oznaczeń! Każdy producent nanosi na bagnet oznaczenia według własnego uznania. Zdarza się, że dodatkowy otwór czy ząbek nie ma żadnego znaczenia przy odczytywaniu stanu oleju. 
O tym, jak bardzo mogą różnić się bagnety olejowe w obrębie jednego modelu najlepiej świadczą elementy stosowane w Fordzie Focusie III z różnymi silnikami. Powyżej prezentujemy ilustracje z instrukcji obsługi tego samochodu. Dla własnego dobra warto więc zapoznać się z instrukcją obsługi własnego pojazdu.
Czy można polegać na czujniku poziomu oleju?
Niektóre samochody są wyposażone w czujniki poziomu oleju. Można rozróżnić dwa podstawowe typy sensora. Bardziej zaawansowany jest w stanie dość precyzyjnie zmierzyć ilość oleju w układzie smarowania. Zwykle jest on stosowany w samochodach, które nie mają klasycznego bagnetu lub stanowi on opcję (tzw. bagnet serwisowy w Audi czy Mercedesach).
Podstawowy sensor ostrzega jedynie o zbyt niskim poziomie oleju. Niestety w wielu samochodach żółta ikona na panelu wskaźników rozbłyska, gdy poziom oleju osiągnie dolny poziom na bagnecie lub spadnie poniżej tego progu. Nie jest to specjalnie korzystne dla silnika. Trzeba pamiętać, że w wielu jednostkach napędowych kreski na bagnecie, które oznaczają górny i dolny stan oleju to różnica ok. 1 litra oleju. Przy układzie mieszczącym ok. 5 litrów to istotny ubytek. 
Trzeba pamiętać, że olej musi smarować silnik także przy skrajnych przeciążeniach, jak również odpowiada za odbieranie ciepła z elementów jednostki napędowej. Ewentualne niedobory oleju w pierwszej kolejności dają się we znaki elementom oddalonym od pompy, a więc turbosprężarce czy krzywkom wałka rozrządu. Kto chciałby możliwie długo cieszyć się świetną kondycją silnika swojego samochodu, powinien regularnie sprawdzać stan oleju. Co prawda stan oleju między poziomami MIN oraz MAX jest dopuszczalny, ale dla dobra silnika polecamy utrzymywanie poziomu oleju jak najbliżej stanu maksymalnego. Oczywiście trzeba pamiętać, że nadmiar oleju jest szkodliwy. Może doprowadzić do jego spalania, wycieków, a nawet wypchnięcia uszczelnień. Niewielkie przelanie to zwykle nie problem, ale należy go unikać.
