Zmorą osób decydujących się na samodzielne serwisowanie auta są połączenia gwintowane. Prędzej czy później wszyscy stają przed dylematem – jak odkręcić zapieczoną śrubę? Nie zawsze jest to łatwe, ale odpowiednimi narzędziami i techniką można sobie pomóc.
Połączenia gwintowane nie są zabezpieczone przed korozją. Pojawiająca się na nich rdza powoduje trudności z odkręcaniem śrub i nakrętek, powszechnie znane jako zapiekanie się śrub. Najprostszym sposobem na odkręcenie zapieczonej śruby jest użycie siły. Zwykle rozwiązuje to problem, ale jest obarczone sporym ryzykiem – trzon śruby może ulec zerwaniu. Jeszcze częściej zdarza się, że łeb śruby nie wytrzymuje przyłożonej siły i ulega deformacji. Im tańsze i mniej precyzyjnie wykonane narzędzia, tym to ryzyko jest większe. Na szczęście uszkodzenie łba śruby, nazywane omknięciem, jest lepszym scenariuszem. Wciąż istnieje szansa na odkręcenie takiej śruby innymi narzędziem lub z użyciem specjalnej techniki odkręcania. W przypadku zerwania trzonu śruby zwykle zostaje jej rozwiercanie i usuwanie pozostałości z otworu.
Jak odkręcić zapieczoną śrubę?
Jeżeli spodziewamy się, że dana śruba może stawić duży – dotyczy to praktycznie wszystkich śrub w podwoziu czy poddawanych wysokiej temperaturze (np. w układzie wydechowym) – warto spryskać ją preparatem penetrującym (np. WD-40). Najlepiej zrobić to dzień przed planowanym serwisem auta, a przynajmniej 30 min przed próbą odkręcenia śruby. Warto również zadbać, by preparat miał szansę na działanie. Jeżeli łeb śruby szczelnie przylega do elementu, szanse że preparat dotrze do gwintu są niewielkie. Dostęp może być jednak możliwy z drugiej strony lub przez inny otwór – część nad którą pracujemy trzeba po prostu dobrze obejrzeć z każdej strony. Niezwykle ważna jest też „higiena pracy”. Śrubę lub nakrętkę warto dokładnie oczyścić z rdzy lub innych osadów. Klucz należy przykładać mocno, dokładnie i pracować nim osiowo – nawet niewielkie odchylenie wystarcza do przekoszenia łba śruby, w szczególności gry pracuje się niezbyt dokładnie wykonanymi narzędziami z supermarketu. Jeżeli klucz zaczyna przeskakiwać, należy koniecznie przerwać pracę danym narzędziem – wystarczy jeszcze kilka nieudanych prób, by śruba, która była jeszcze możliwa do odkręcenia, stanie się poważnym problemem.
Jakich narzędzi użyć do odkręcenia zapieczonej śruby?
Wiele osób odruchowo sięga po klucze płaskie. Niestety to najgorsze z możliwych rozwiązań. Działa on bowiem na łeb śruby tylko w dwóch punktach, co istotnie większa ryzyko uszkodzenia łba śruby. Aby zmniejszyć prawdopodobieństwo omknięcia śruby, warto zużyć klucza oczkowego, który obejmuje łeb śruby ze wszystkich stron, co oznacza trzykrotnie mniejsze ryzyko uszkodzenia śruby lub nakrętki.
W przypadku śrub zawieszenia czy mocujących zaciski hamulcowe najlepsze efekty przynosi użycie dobrze wykonanych nasadek, które będą pewnie trzymały łeb śruby oraz siły – śruby zaprojektowane z myślą o przenoszeniu ogromnych obciążeń nie powinny pęknąć nawet przy próbach odkręcania z użyciem bardzo długiej przedłużki.
Jeszcze lepsze byłoby sięgnięcie po nasadki (nie najtańsze, tylko precyzyjnie wykonane z materiałów wysokiej jakości!). W sprzedaży są nasadki 6- i 12-kątne oraz profilowane. Najmniejsze ryzyko omknięcia śruby występuje w przypadku dobrej nasadki 6-kątnej. Z kolei do odkręcenia uszkodzonej już śruby najlepiej nadaje się nasadka profilowana, której łukowe żebra wywierają największą siłę na powierzchnie, które z reguły nie są jeszcze uszkodzone (w pierwszej kolejności niszczą się krawędzie łba).
Jak odkręcić zapieczoną śrubę – sposoby
Kluczem do sukcesu jest użycie dobrze wykonanych kluczy i precyzja w operowaniu nimi. Czasami jednak to nie wystarcza. Najpopularniejszym sposobem na odkręcenie zapieczonej śruby jest użycie przedłużki (czy nawet kawałka rury nakładanej na klucz). Podwojenie długości ramienia oznacza dwukrotnie wyższe siły działające na śrubę. Niestety oznacza to także wyższe ryzyko uszkodzenia śruby lub klucza (przedłużek nie należy w żadnym przypadku stosować, gdy używa się grzechotki). W warunkach warsztatowych alternatywą dla przedłużki są pneumatyczne klucze udarowe, które są w stanie ruszyć śruby, które wydawały się niemożliwe do odkręcenia ręką. W domowych warunkach impuls siły działający na śrubę można uzyskać uderzając w klucz czymś ciężkim (np. gumowym młotkiem). Niezwykle istotne jest przy tym pilnowanie dokładności przylegania nasadki do śruby. Jeżeli to nie pomaga, można spróbować użyć temperatury. W sklepach motoryzacyjnych dostępne są preparaty chłodzące (mrożące). Po ich użyciu śruba nieznacznie się kurczy, więc ruszenie jej staje się łatwiejsze. Z kolei odkręcenie nakrętki ułatwia podgrzanie jej. Bezpiecznym sposobem jest użycie opalarki, brutalnym – palnika. Niektórzy przed przystąpieniem do odkręcania starają się wzruszyć tlenki spajające gwint i trzon śruby poprzez uderzenie młotkiem (z wyczuciem) w jej łeb.
Szczególnie ostrożnie należy podejść do odkręcania trudno dostępnych śrub (ich wykręcenie w przypadku zerwania stanie się ogromnym problemem), jak również specjalnych śrub – np. znajdujących się w układzie hamulcowym. Te ostatnie (odpowietrzniki, śruby mocujące przewód do zacisku) są puste w środku, przez co bardzo łatwo o ich uszkodzenie. Zwykle zaleca się odkręcanie ich szybkim, zdecydowanym ruchem.
