Bezstopniowe skrzynie biegów stopniowo podbijają kolejne partie motoryzacyjnego rynku. W jaki sposób z nich korzystać, by osiągnąć największe korzyści? Poznajmy wady i zalety skrzyń CVT.
Właściwie nic w takim stopniu nie poprawia komfortu jazdy jak sprawnie działająca automatyczna skrzynia biegów. Jednym z jej rodzajów jest przekładnia bezstopniowa. Jej wybór, pod warunkiem spełnienia określonych norm eksploatacyjnych, pozwoli na co dzień cieszyć się niczym nie zmąconym (np. poprzez szarpnięcia) nabieraniem prędkości i znikomym zużyciem paliwa przy respektowaniu łagodnego stylu jazdy. W momencie debiutu (koniec lat 80.) do bezstopniowych skrzyń biegów podchodzono z dystansem. Podjęte przy rozwijaniu tych konstrukcji wysiłki inżynierów przyniosły efekt i współczesne przekładnie CVT (bo tak są określane, od angielskiego Continously Variable Transmission) niemalże bezbłędnie dopasowują się do zamiarów kierowców i nie irytują już tak swoją charakterystyką.
W bezstopniowej skrzyni nie ma odgórnie przyjętej liczby biegów. Prawdę mówiąc, ich ilość jest nieograniczona i są one na bieżąco dobierane do aktualnego obciążenia silnika. W porównaniu do klasycznej przekładni ręcznej, w bezstopniowej skrzyni koła zębate zastąpiono kołami pasowymi w postaci stożków, połączonymi ze sobą stalowym pasem lub łańcuchem. Położenie stożków względem siebie reguluje sterownik skrzyni, pobierający parametry dotyczące np. położenia pedału gazu czy też prędkości jazdy lub obrotowej silnika. Zmiana przełożenia odbywa się poprzez wzajemne oddalanie się i zbliżanie do siebie stożków kół, przez co zmienia się średnica okręgu, po którym porusza się pas/łańcuch. W celu zwiększenia przyczepności pasa transmisyjnego, jego boki wyposażono w specjalne kliny zapewniające właściwy kontakt ze stożkami kół pasowych. Pewien rozwój w kwestii skrzyni bezstopniowych poczyniła Toyota, montująca w swoich samochodach hybrydowych przekładnie e-CVT, które są to nieco bardziej skomplikowane mechanizmy od standardowych CVT (to właściwie przekładnia planetarna, inteligentnie współpracująca ze spalinową i elektryczną częścią zespołu napędowego).
Jak jeździć samochodem ze skrzynią bezstopniową?
Ruszanie i zmiana kierunku jazdy odbywa się w identyczny sposób jak w pozostałych typach skrzyń automatycznych. By pojechać do przodu, należy ustawić lewarek w położenie D: auto wtedy samo zacznie „pełzać”. Bieg wsteczny ukryto pod literą R: pamiętajmy, by wrzucać go dopiero po całkowitym zatrzymaniu samochodu. Położenie N to nic innego jak potocznie zwany „luz”, natomiast P – tryb, w którym pozostawiamy auto na postoju. Główne różnice tyczą się dopiero sposobu operowania pedałem gazu. W skrzyni CVT ma on szczególne znaczenie, bo z jednej strony auto z bezstopniową przekładnią może całkiem dynamicznie przyspieszać (ale wtedy dużo palić), a z drugiej – być naprawdę oszczędne (przy rezygnacji z osiągów).
- Mocne dodanie gazu spowoduje charakterystyczne „wycie”
Główny atut skrzyń bezstopniowych opiera się na umiejętności dopasowania przełożeń do najbardziej wydajnego zakresu pracy silnika. Osiąga on pełnię mocy dopiero powyżej pewnych obrotów, dlatego podczas przyspieszania przekładnia CVT automatycznie redukuje przełożenie, osiągając wysoką prędkość obrotową, i utrzymuje ją także podczas „wrzucania” kolejnych biegów. We współczesnych konstrukcjach tego typu kierowca prawie nie odczuwa zmiany przełożeń, a jedynie jednostajne nabieranie prędkości przy utrzymujących się obrotach. Stąd też bierze się charakterystyczne dla skrzyń CVT „wycie”, wyraźne słyszalne w momencie gwałtownego wciskania pedału gazu. Niestety, z tym faktem na dobrą sprawę nic się nie da zrobić, a już na pewno, gdy mamy dynamiczny styl jazdy.
- Łagodna jazda autem z CVT obniży zużycie paliwa
Wydawać by się mogło, że praca bezstopniowej skrzyni, („pilnującej”, by silnik cały czas pracował z największą wydajnością), nie sprzyja jego zużyciu paliwa. W praktyce da się ją utrzymywać na możliwie niskim zakresie obrotów, tym samym „dając się wykazać” skrzyni w drugą stronę. Przy dojściu do wprawy da się na tyle precyzyjnie operować pedałem gazu, że skrzynia CVT nie będzie nadmiernie „pobudzała” jednostki napędowej i będzie zmieniała przełożenia w dolnych partiach obrotów. Wtedy można liczyć na zużycie paliwa podobne do tego uzyskiwanego w autach ze skrzyniami ręcznymi.
- Umiejętne korzystanie z manetek = jeszcze większe korzyści
Niektóre samochody ze skrzyniami CVT posiadają manetki symulujące zmianę biegów. Kierowca może nimi operować w obie strony, tj. podczas przyspieszania i hamowania. Najwięcej korzyści osiągnie jednak podczas wytracania prędkości. Czasami przekładnia redukuje biegi zbyt wolno, tym samym zmuszając kierowcę do wczesnego wciskania pedału hamulca. Ręczna zmiana przełożeń „w dół” wkręci silnik na wyższe obroty i w korzystnych warunkach pozwoli zahamować, bez wciskania stosownego pedału, niemalże do zera.
Skrzynia bezstopniowa CVT – kto powinien ją wybrać?
Podsumowując to wszystko, samochód ze skrzynią bezstopniową warto rozważyć, jeśli nie mamy „ciężkiej nogi” i często poruszamy się po mieście. Wyjazdy na drogi szybkiego ruchu, a szczególnie manewry wyprzedzania, nie należą do najprzyjemniejszych doznań we współczesnych samochodach. Żaden typ przekładni nie jest w stanie zagwarantować tak płynnego i harmonijnego oddawania mocy. By czerpać z niej korzyści, trzeba się jej w pewnym sensie „nauczyć”.
Polecamy także:
Opinie o bezstopniowej skrzyni biegów produkcji Audi – Multitronic
