Gdyby żył, obchodziłby dziś 64. urodziny. W maju minie jednak już 30 lat od tragicznego wypadku, w którym zginął Ayrton Senna. Przypominamy historię jednego z najwybitniejszych kierowców naszych czasów.
Ayrton Senna (właściwie: Ayrton Senna da Silva) urodził się 21 marca 1960 roku w Sao Paulo w Brazylii. W swojej zdecydowanie za krótkiej karierze zdążył wystartować w 160 wyścigach Grand Prix i aż 81 razy stawał na podium, z czego 41 na jego najwyższym stopniu. Trzy razy zdobył tytuł mistrza świata Formuły 1 – w sezonach 1988, 1990 i 1991.
Ayrton Senna – początki kariery
Senna przyszedł na świat w zamożnej brazylijskiej rodzinie. W wieku 7 lat potrafił jeździć należącym do swojego ojca Jeepem Willysem, przy okazji ucząc się też zmiany biegów bez użycia sprzęgła. Mając lat 13, młody Ayrton zaczął startować w zawodach kartingowych i już w pierwszym wyścigu udało mu się wywalczyć pole position. W 1977 roku został wygrał mistrzostwa Ameryki Południowej w tej dyscyplinie, a w latach 1978-1982 rywalizował w mistrzostwach świata, dwukrotnie zdobywając tytuł wicemistrza (w 1979 i 1980 r.).
W 1981 roku Brazylijczyk przeprowadził się do Wielkiej Brytanii, gdzie rozpoczął rywalizację w Formule Ford 1600 i odnosił kolejne sukcesy. Pod koniec sezonu zapowiedział jednak, że przechodzi na emeryturę. Wszystko dlatego, że dotychczas wspierający rozwój jego kariery rodzice naciskali, aby zaangażował się w prowadzenie rodzinnej firmy.
W efekcie Senna ponownie zamieszkał w ojczyźnie, ale nie na długo. Ostatecznie przyjął bowiem propozycję startu w mistrzostwach Formula Ford 2000 w sezonie 1982 roku i zwyciężył zarówno w brytyjskiej, jak i europejskiej serii tych zawodów. Wówczas też zaczął występować pod panieńskim nazwiskiem swojej matki, ponieważ da Silva jest zbyt powszechne w Brazylii.
W następnym roku Ayrton Senna przeszedł do Formuły 3 i w barwach zespołu West Surrey Racing zwyciężył w mistrzostwach Wielkiej Brytanii. To osiągnięcie wraz z triumfem w Grand Prix Makau zapewniło mu przepustkę do świata F1.
Ayrton Senna – Formuła 1
Senna zadebiutował w Formule 1 w 1984 roku za kierownicą bolidu zespołu Toleman. Podczas swojego pierwszego sezonu Brazylijczyk trzykrotnie zajmował miejsce na podium – był drugi w GP Monako oraz trzeci w GP Wielkiej Brytanii i GP Portugalii. W klasyfikacji generalnej znalazł się na dziewiątej pozycji.
W kolejnym sezonie reprezentował już Team Lotus i dwa razy stanął na najwyższym stopniu podium – w GP Portugalii oraz GP Belgii. Ostatecznie zmagania w 1985 roku zakończył na czwartym miejscu w generalce. W sezonie 1986 znów odniósł dwa zwycięstwa (tym razem w GP Hiszpanii oraz GP Stanów Zjednoczonych) i ponownie zakończył rywalizację na czwartej lokacie w klasyfikacji kierowców. W roku 1987 roku Senna po raz ostatni startował w zespole Lotusa. Wygrał w dwóch wyścigach (Monako i Detroit), łącznie dziewięć razy stawał na podium, a sezon zakończył na trzeciej pozycji w generalce.
Od 1988 roku Ayrton Senna jeździł w barwach McLarena i to właśnie współpraca z tym teamem przyniosła mu największe sukcesy. Pomimo ostrej rywalizacji ze swoim kolegą z zespołu, Alainem Prostem, Brazylijczykowi udało się zwyciężyć w ośmiu wyścigach i wywalczyć pierwszy w karierze tytuł mistrza świata F1. W kolejnym sezonie to Francuz był górą, a Senna musiał zadowolić się zdobyciem wicemistrzostwa.
Konflikt w zespole McLarena zakończył się w 1990 roku, kiedy to Prost przeszedł do stajni Ferrari. Uwolniony od wewnętrznej konkurencji Senna dwa sezony z rzędu zwyciężał w klasyfikacji generalnej kierowców, dodając do swojej bogatej kolekcji tytuły mistrza świata F1 w 1990 i 1991 roku.
Rok 1992 nie był już tak pomyślny dla McLarena, a brazylijski kierowca zakończył zmagania dopiero na czwartym miejscu w generalce, mając na koncie trzy wygrane. Senna rozważał nawet porzucenie Formuły 1, ale ostatecznie został w brytyjskim teamie na następny sezon. Ostatni rok spędzony w McLarenie przyniósł Brazylijczykowi pięć zwycięstw i tytuł wicemistrza. W sezonie 1994 startował już za kierownicą bolidu Williamsa i miał nadzieję po raz czwarty zostać mistrzem świata, jednak jego trzeci wyścig w nowych barwach przerwał tragiczny wypadek.
Ayrton Senna – wypadek i śmierć
W niedzielę 1 maja 1994 roku na włoskim torze Imola rozgrywano Grand Prix San Marino. Dla Ayrtona Senny to były dopiero trzecie zawody w barwach zespołu Williams-Renault. Bolid Williamsa, który w poprzednich sezonach miał wyraźną przewagę nad rywalami, ze względu na zmianę przepisów FIA został pozbawiony aktywnego zawieszenia, systemu ABS i kontroli trakcji, przez co zaczął miał duże problemy z przyczepnością. W poprzednich dwóch Grand Prix brazylijski mistrz F1 startował z pole position, ale w żadnym z tych wyścigów nie dojechał do mety. Na torze Imola Senna ponownie wywalczył pierwszą pozycję startową, jednak tych zawodów także miał nie ukończyć.
W trakcie piątkowej sesji treningowej Rubens Barrichello, reprezentujący team Jordana, wypadł z toru i uderzył w betonową ścianę. Młody Brazylijczyk został przetransportowany do szpitala, jego stan był stabilny. Podczas sobotniego treningu doszło do kolejnego wypadku, który tym razem zakończył się tragicznie. Bolid Rolanda Ratzenbergera miał uszkodzone przednie skrzydło i na jednym z zakrętów z dużą prędkością wyjechał poza tor, uderzając w barierę. Ratownicy niezwłocznie przystąpili do reanimacji, ale kierowca zespołu Simtek zmarł kilka minut po dotarciu do szpitala. Nieoficjalna wersja mówi, że Ratzenberg poniósł śmierć na miejscu, jednak dla organizatorów (w myśl włoskiego prawa) oznaczałoby to konieczność odwołania całego Grand Prix.
W tak smutnych okolicznościach rozpoczęły się niedzielne zawody. Pierwszego tego dnia wypadek wydarzył się już na starcie. W bolidzie JJ Lehto zgasł silnik i wjechał w niego Pedro Lamy. Kierowcom nic się nie stało, ale koło z auta Lamy wpadło na trybuny, w wyniku czego 9 osób odniosło obrażenia. Na tor wyjechał samochód bezpieczeństwa. Niedługo po wznowieniu rywalizacji, Ayrton Senna stracił panowanie nad bolidem i wypadł z zakrętu Tamburello przy ponad 300 km/h. W momencie uderzenia w betonową barierę jego prędkość wynosiła 218 km/h. Siła była tak duża, że od bolidu oderwało się przednie prawe koło wraz z zawieszeniem i uderzyło w głowę Senny. Jak wykazało późniejsze dochodzenie, wystający element zawieszenia przebił szybkę w kasku i doprowadził do poważnego urazu czaszki brazylijskiego kierowcy.
Pomimo podjętej od razu próby reanimacji i przetransportowania Senny do szpitala, obrażenia okazały się zbyt poważne. Wieczorem poinformowano o śmierci trzykrotnego mistrza F1. Zmarł 1 maja 1994 roku w wieku zaledwie 34 lat. Po jego śmierci w ojczystej Brazylii ogłoszono trzydniową żałobę narodową.
Okoliczności wypadku Ayrtona Senny do dziś budzą wiele kontrowersji. W następstwie tego tragicznego weekendu na włoskim torze, Imola została przebudowana. Dodano kilka szykan, z powodu których zawodnicy muszą teraz jechać znacznie wolniej.
Ayrton Senna – upamiętnienie
Ayrton Senna jest przez wielu uważany za najlepszego kierowcę w historii Formuły 1, a pamięć o nim pozostaje żywa do dziś również w Polsce. Brazylijski zawodnik jest patronem jednej z ulic w Wałbrzychu. Mieści się przy niej prowadzone przez Jerzego Mazura Muzeum Górnictwa i Sportów Motorowych, obok którego w 2021 roku postawiono dodatkowo także pomnik Senny.
Na koniec należy jeszcze wspomnieć, że w 2010 roku nakręcono film biograficzny pod tytułem Senna, który opowiada o karierze Brazylijczyka. Produkcję można znaleźć obecnie na platformach Netflix oraz HBO Max.
Zdjęcia: screeny z serwisu YouTube
